Kroniek van een halve eeuw Belgische Ontwikkelingssamenwerking

en zo kon de Zaïrese minister van Volksgezondheid in 1977 een officieel
beleid bekendmaken waarin eerstelijnsgezondheidszorg de prioriteit was. Op
die manier testte de Belgische samenwerking een zorgmodel uit dat enkele
jaren later zou uitgroeien tot een internationaal model, aanbevolen door de
WGO. De overeenkomsten met het koloniale model zijn talrijk, maar toch zijn
er ook twee fundamentele verschillen: de gemeenschap wordt nu betrokken
bij de omschrijving van de behoeften en de uitvoering van de projecten, en de
gezondheidswerkers in de dispensaria in de provincie krijgen meer
verantwoordelijkheden.
Na de ervaringen met de landen in Midden-Afrika ging België dit model ook
toepassen in andere landen. Het eerste project werd opgestart in 1970 in
Tunesië: het was een project voor de integratie van gezondheidszorgstructuren
in Kaap Bon. Daarna volgden initiatieven in West-Afrika: in Niger
(1973) met het medisch-sanitaire hulpproject van Dosso, in Ivoorkust (1975)
en in Senegal (1975) waar het ‘Pikine’-project in de buitenwijken van Dakar
uitgroeide tot een van de internationale standaarden op dit gebied (zie
hoofdstuk 2). Het model werd vervolgens systematisch uitgebreid naar het
grootste deel van de partnerlanden. In 1989 werden ongeveer 70 sanitaire
districten gesteund door België. Vandaag de dag draagt de bilaterale
samenwerking bij aan de eerstelijnsgezondheidszorg in het grootste deel van
de Afrikaanse partnerlanden, en ook in Bolivia, Ecuador, Vietnam en
Cambodja.
Omdat dit soort acties in hoofdzaak gericht zijn op de armste en vaak ook de
minst geschoolde bevolkingsgroepen, kunnen ze alleen op lange termijn
duurzame resultaten opleveren. Daarom worden de projecten gerealiseerd in
verschillende opeenvolgende fasen, waarbij elke fase verder bouwt op de
resultaten die in de voorgaande fases werden behaald. Het gevolg daarvan is
dat de projecten twintig jaar of nog langer duren. In Bolivia bijvoorbeeld
werden de eerste initiatieven rond het organiseren van de eerstelijnsgezondheidszorg
in de plattelandsgebieden van Santa Cruz al opgezet in het
begin van de jaren ’80 door het departement volksgezondheid, met de steun
van België. Die initiatieven groeiden in 1987 uit tot een bilateraal project voor
basisgezondheidszorg dat steeds belangrijker werd. In 1993 werd het de
Belgisch-Boliviaanse interventie ‘SILOS’, die gericht was op de versterking
van het lokale gezondheidssysteem in het hele departement van Santa Cruz.
In 2006 liep dit project nog steeds.
De praktijkervaring van de Belgische artsen-ontwikkelingswerkers heeft op
grote schaal bijgedragen tot de aanpassing van het zorgstelsel en tot het
uitstippelen van nieuwe beleidslijnen rond gezondheidszorg. Het nieuwe
beleid was onder andere gebaseerd op de introductie van het begrip
‘operationele eenheid’ (gezondheidszone of gezondheidsdistrict): zo'n
102