Kroniek van een halve eeuw Belgische Ontwikkelingssamenwerking

Inleiding
Na het einde van de Tweede Wereldoorlog in 1945 gaan de stichtende landen
van de Verenigde Naties, waaronder België, een verbintenis aan: de
economische en sociale vooruitgang van alle volkeren bevorderen. Met dat
doel voor ogen richten ze gespecialiseerde internationale instellingen op. Er
worden fondsen ingezameld en de kolonies zetten hun eerste stappen op de
weg naar ontvoogding. In 1957 roept de Europese Economische
Gemeenschap een Europees Ontwikkelingsfonds in het leven.
Vanaf 1960 worden de Afrikaanse kolonies onafhankelijk en overal groeit de
hoop dat men erin zal slagen de kloof tussen de geïndustrialiseerde landen
en de ontwikkelingslanden te dichten. De Verenigde Naties roepen de jaren
1960-1970 uit tot het Decennium van de Ontwikkeling.
In 2000 komt de internationale gemeenschap in het Mexicaanse Monterrey tot
een bittere vaststelling. Ondervoeding, pandemieën, ongeletterdheid, een
enorme schuldenlast en een slecht bestuur: dat is het lot dat miljoenen
mensen in talloze – vooral Afrikaanse – landen ten deel valt. Daarom nemen
de staten zich voor in 2015 een aantal doelen te halen; het gaat dan
grotendeels om dezelfde doelstellingen die ze veertig jaar eerder al hadden
onderschreven. En dus rijst de vraag: heeft de ontwikkelingshulp dan
helemaal nergens toe geleid? Wat is er gebeurd met al die fondsen en
begrotingen waarmee men armoede, onrecht en ongelijkheid uit de wereld
wilde helpen? De publieke opinie in België zit met dezelfde vragen. Natuurlijk,
de Belgen zijn niet karig met geld en inspanningen om een nietgouvernementele
organisatie te steunen en ze geven graag gehoor aan een
noodkreet na een tsunami: dan hebben ze immers een duidelijk doel voor
ogen en beschikken ze over begrijpelijke informatie.
Maar wat met de officiële ontwikkelingshulp, die afkomstig is uit de Schatkist
en dus bestaat uit de bijdrage van de burgers zelf? Dankzij kranten, radio en
televisie is de bevolking relatief goed geïnformeerd over de recente
ontwikkelingen in het beleid voor ontwikkelingssamenwerking. Ze kunnen
meepraten over de steeds grotere budgetten, het verlichten van de
schuldenlast, humanitaire hulp en het verlenen van steun aan het
democratische proces in Congo. Toch wordt er ook, al dan niet terecht, kritiek
geuit aan het adres van de officiële ontwikkelingshulp: men hekelt de al te
beperkte budgetten en de dure en nutteloze projecten die ondergeschikt
worden gemaakt aan de Belgische economische belangen. De vraag is dus:
wie moeten we geloven? En wat moeten we geloven?
België draagt al vanaf het prille begin bij aan de internationale
ontwikkelingshulp. Wat lag er de afgelopen zestig jaar (1946-2006) aan de
basis van het Belgische beleid en hoe is dat beleid geëvolueerd? Wat werd er
bereikt? Welke middelen werden er aangewend en wat zijn de resultaten?
4