Kroniek van een halve eeuw Belgische Ontwikkelingssamenwerking

expansie. Binnen de ontwikkelingssamenwerking maken we onderscheid
tussen enerzijds hulp vanuit de privésector en anderzijds de officiële
ontwikkelingshulp (ODA: official development assistance): de financiële
middelen die de verschillende Belgische overheidsinstellingen ter beschikking
stellen voor ontwikkelingshulp. De belangrijkste bron van ODA (tussen de 60
en 70%) is de begroting van het departement Ontwikkelingssamenwerking,
waarover het federale Parlement jaarlijks stemt. Daarna komen de bijdragen
van verschillende ministeries. De belangrijkste bijdrage, ongeveer 20%, is die
van het ministerie van Financiën, dat de leningen tussen staten beheert en
bedragen overmaakt aan internationale instellingen. De Nationale Loterij, die
vroeger Koloniale Loterij en vervolgens Afrikaanse Loterij heette, levert nu de
derde grootste bijdrage: tussen 1965 en 2004 zorgde ze maar liefst voor 10%
van de ODA (2,2 miljard euro). Sinds 1984 worden de budgetten voor
ontwikkelingssamenwerking in twee delen verdeeld: het eerste deel heeft
geen specifieke bestemming en gaat deel uitmaken van de begroting voor
ontwikkelingssamenwerking, waarbij het gebruikt wordt voor verschillende
projecten. Het tweede deel gaat helemaal naar het Overlevingsfonds.
De gemeenschappen, de gewesten, de provincies en veel gemeenten
besteden een deel van hun begroting aan ontwikkelingssamenwerking.
Het Parlement heeft vaak gewezen op deze versnippering van de middelen
en stelde meermaals voor om de verantwoordelijkheid voor de begroting
alleen aan de minister van Ontwikkelingssamenwerking toe te wijzen.
Daarover is nu na lange tijd een consensus bereikt: sinds 2004 valt vrijwel het
totale ontwikkelingssamenwerkingsbudget onder de begroting van de Directie-
Generaal Ontwikkelingssamenwerking van de Federale Overheidsdienst
Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking.
Het begrotingsgeld mag in principe uitgegeven worden, maar dat gebeurt
zelden voor de volle 100%. Dit geldt vooral voor het Departement
Ontwikkelingssamenwerking. Hiervoor bestaan interne Belgische redenen,
zoals de door een regering opgelegde grenzen aan de uitgaven of de lange
periodes van regeringsvorming waarin de uitgaven beperkt blijven omdat
geen of weinig beslissingen worden genomen. De lokale partners zorgen
overigens vaak ook voor vertraging omdat ze te veeleisend of te nalatig zijn of
een beperkt absorptievermogen hebben. In de periode van 1995 tot 2006
werd 92% van de budgetten benut, wat als een bevredigend cijfer wordt
beschouwd, maar in de jaren ’80 lag dat percentage rond de 80%. De
inkorting van de uitbetalingstermijnen is het gevolg van een strenger beheer,
maar ook van de invoering van nieuwe vormen van samenwerking, zoals de
toekenning van begrotingssteun, die zeer snel uitbetaald wordt.
121