Kroniek van een halve eeuw Belgische Ontwikkelingssamenwerking

Hoofdstuk 6: Geografische spreiding en financiering van de
Belgische ontwikkelingssamenwerking
De ontwikkelingshulp van de overheid wordt gefinancierd uit verschillende
budgetten die besteed worden om de begunstigde landen en bevolkingen te
helpen. De budgetten worden geselecteerd op grond van criteria die
vastgelegd zijn in de wet betreffende de internationale samenwerking.
De keuze van de partnerlanden
België biedt directe of indirecte ontwikkelingshulp aan vrijwel alle landen die
op de lijst van ontwikkelingslanden staan, dat zijn er meer dan honderd. In
meer dan de helft van de gevallen neemt die hulp de vorm aan van ngoprojecten,
noodhulp, humanitaire hulp of, minder vaak, de toekenning van
beurzen. Om het proces doeltreffend en zichtbaar te laten verlopen,
concentreert België ongeveer een derde van zijn hulp op ontwikkelingslanden
waarmee het een partnerschap heeft gesloten in de vorm van een algemene
samenwerkingsovereenkomst. Het gaat dus om directe bilaterale steun, ook
wel ‘hulp van staat tot staat’ of ‘gouvernementele hulp’ genoemd.
België heeft tussen 1962 en 2005 algemene overeenkomsten ondertekend
met 39 partnerlanden (zie de lijst in bijlage 2). Tot 1990 bestond er geen
duidelijk beleid met objectieve criteria voor de selectie van die partnerlanden:
ieder geval werd apart beoordeeld. Er werd wel een internationaal principe
toegepast: de verplichting om de armste en minst ontwikkelde landen te
steunen. De meeste landen die een algemene samenwerkingsovereenkomst
hebben gesloten met België horen of hoorden bij de groep die het Comité
voor Ontwikkelingshulp van de OESO aanwijst als de ‘minst ontwikkelde’
landen. Maar vaak speelden (al dan niet onderhuids) andere criteria mee:
nationale of internationale politieke belangen en overwegingen van
economische, humanitaire en historische aard.
Het is duidelijk waarom de keuze valt op de Democratische Republiek Congo,
Rwanda en Burundi: die landen hebben nauwe historische banden met
België. Vaak speelt ook de persoonlijke verhouding van de Belgische politieke
autoriteiten met een bepaald land mee: de minister van Ontwikkelingssamenwerking
ziet hierin vaak een manier om zich te distantiëren van zijn
voorgangers. Dit is bijvoorbeeld het geval bij Chili, de Seychellen, Thailand,
Mozambique, Ethiopië en Cambodja. Bij de keus voor Maleisië, Algerije,
Vietnam, Gabon, Angola en China was het voornaamste criterium duidelijk het
economische belang voor België. Op internationaal niveau werden er in
overleg met de VS landen gekozen die een buffer konden vormen tegen het
oprukkende communisme en de USSR: in deze categorie horen Sri Lanka,
Bangladesh en Thailand thuis. Het akkoord met Indonesië werd gesloten op
119