Laaggeletterden leren lezen - website Basisvaardigheden

Laaggeletterden leren lezen
Marieke Hanekamp
1 Laaggeletterdheid
Om een goed beeld te schetsen van waar dit onderzoek over gaat, wordt hieronder eerst ingegaan op
het verschijnsel laaggeletterdheid. Aan bod komt wat er precies onder laaggeletterdheid wordt
verstaan, om welke groepen in de samenleving het gaat, wat de problemen zijn die erdoor ontstaan
en wat er tot nu toe aan de problemen omtrent laaggeletterdheid is gedaan.
1.1 Definitie
Het begrip geletterdheid wordt in de literatuur op verschillende manieren beschreven. Volgens
Houtkoop (2000, p.5) kan het als volgt worden gedefinieerd: ‘De vaardigheid om gedrukte en
geschreven informatie te gebruiken om te functioneren in de maatschappij, de eigen doelen te
realiseren en eigen kennis en mogelijkheden te ontwikkelen’. Een definitie die hierop aansluit is die
van Doets, Groen, Huisman en Neuvel (1991, p.12): ‘Het niet beschikken over voldoende
vaardigheden om, in de Nederlandse taal gestelde uiteenlopende vormen van schriftelijke informatie,
adequaat in alledaagse situaties te kunnen gebruiken’. Dit betekent dat een geletterd persoon moet
beschikken over meer dan de basistechnieken van lezen en schrijven. Het gaat ook om vaardigheden
die noodzakelijk zijn om te kunnen functioneren binnen de Nederlandse samenleving. In welke mate
iemand geletterd of ongeletterd wordt genoemd hangt tevens af van de criteria die worden gesteld en
om welke vaardigheden wordt gevraagd in bepaalde situaties. Zo kan iemand op zijn werk
werkbriefjes moeten invullen en gebruiksaanwijzingen moeten lezen om in het bedrijf mee te kunnen
draaien (Doets et al., 1991). De OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling,
2000) definieert geletterdheid als de kennis en vaardigheden die nodig zijn om:
informatie te begrijpen en te gebruiken uit teksten (bijvoorbeeld redactionele artikelen,
nieuwsberichten, gedichten, fictie);
informatie te vinden en te gebruiken in bijvoorbeeld sollicitatiebrieven, bijsluiters, loonlijsten,
transportschema’s, kaarten, tabellen en grafieken;
losse of opeenvolgende rekenkundige bewerkingen uit te voeren aan de hand van getallen
vermeld op gedrukte materialen.
In dit onderzoek wordt de volgende definitie van laaggeletterdheid aangehouden: Iemand is
laaggeletterd als hij beschikt over onvoldoende basis op het gebied van lezen, schrijven en rekenen
om effectief te kunnen handelen in persoonlijke en maatschappelijke situaties, in werk- en
studiesituaties en om dit handelen flexibel te kunnen aanpassen aan veranderingen en nieuwe
ontwikkelingen. Een laag niveau van schriftelijke vaardigheden zegt verder niet alles over het
functioneren van individuen in hun eigen persoonlijke context (website CINOP).
Het gaat bij laaggeletterden vooral om volwassenen die functioneren op een te laag niveau
van geletterdheid in het Nederlands om volwaardig te participeren in de samenleving en de zich
ontwikkelende kenniseconomie (Bohnenn et al., 2004, p. 5).
9