Laaggeletterden leren lezen - website Basisvaardigheden

Laaggeletterden leren lezen
Marieke Hanekamp
Wanneer iemand scoort op niveau 2, dan kan hij of zij omgaan met eenvoudige duidelijke teksten
met een overzichtelijke lay-out. Deze persoon kan eenvoudige taken uitvoeren en omgaan met
alledaagse situaties, maar de taalvaardigheden zijn onvoldoende ontwikkeld om goed nieuwe
dingen te kunnen leren. In het dagelijks leven zal deze persoon problemen ondervinden op het
werk en in de samenleving;
Niveau drie wordt gezien als het geletterdheidniveau dat nodig is om in de huidige moderne
samenleving te functioneren (Houtkoop, 2000, p. 9). Iemand die op dit niveau scoort kan
informatie uit verschillende bronnen integreren en interpreteren en kan omgaan met alledaagse
situaties;
Bij de twee hoogste niveaus, 4 en 5, kan de persoon omgaan met meer afleiders in de tekst en
kan de lezer ingewikkelder conclusies trekken. Informatie kan op een hoog niveau verwerkt
worden.
In Nederland presteert 10 procent van de bevolking op niveau 1, ruim een kwart scoort niveau
twee, bijna de helft deel van de Nederlandse bevolking zit op niveau 3 en het resterende deel, een
vijfde presteert op de hoogste twee niveaus. Een groot deel van de bevolking zit dus in de
middenmoot. Dit is in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Verenigde Staten, waar de bevolking
grotendeels is verdeeld in twee groepen: veel mensen op het hoogste en op het laagste niveau en
weinig daar tussenin (Houtkoop, 1999; Bohnenn, 2004).
1.5 Referentiekaders voor lezen en schrijven
De afgelopen jaren zijn er in Nederland verschillende referentiekaders opgesteld voor lezen en
schrijven; deze worden gebruikt als standaarden in het volwassenenonderwijs. Dit zijn zogenaamde
ijkpunten waarmee laaggeletterden kunnen worden ingedeeld op basis van hun lees- en schrijfniveau
gezien hun functioneren in de maatschappij. In tegenstelling tot de uitkomsten van het IALS
onderzoek, die vooral betrekking hadden op de verschillende niveaus van geletterdheid in
verschillende landen, richten de referentiekaders zich meer op hoe een persoon zich redt in de huidige
samenleving. Voor het onderzoek ‘Laaggeletterdheid in de lage landen’ (Bohnenn et al., 2004) zijn de
methoden voor het leren lezen en schrijven die het meest gebruikt worden met elkaar vergeleken.
Hieruit kwamen verschillende kaders naar voren. Deze kaders zijn bedoeld als referentiekaders: ze
geven een aanduiding van de verschillende standaarden voor laaggeletterdheid. Deze standaarden
hebben betrekking op zowel lezen als schrijven. De drie ijkpunten of standaarden voor geletterdheid
van taalgebruikers die uit deze vergelijking zijn gekomen zijn de volgende:
Het didactisch ijkpunt dat geldt als een eerste stap in de fasering van het leerproces in het
onderwijs. Hierbij gaat het om de technische beginselen van lezen en schrijven, zoals eenvoudige
teksten leren lezen en beginnend schrijven. Ook inzicht in functies en gebruik van geschreven taal
valt hieronder. Op dit niveau zijn de volwassenen nog onvoldoende bekwaam om zelfstandig om
te gaan met alledaagse schriftelijke informatie;
13