Laaggeletterden leren lezen - website Basisvaardigheden

Laaggeletterden leren lezen
Marieke Hanekamp
totdat het goed gaat. Gerard zegt hier het volgende over: ‘Ik ben heel krenterig, laat geen foutje
voorbij gaan. Ik tolereer geen enkele fout, maar dat weet ie. Dus ik laat niets voorbij gaan, zodat hij
ook precies weet: wat ik doe dat doe ik goed’ (I2-GvdB). De manier waarop een docent zijn rol in de
klas beschrijft wordt door Elbaz (1981) ´persoonlijke filosofie´ genoemd. Gerard vertelt me tijdens het
tweede interview dat hij zichzelf ziet als een ´echte docent, die zijn cursisten corrigeert en bijstuurt´.
Ik vraag Gerard of zijn strikte aanpak de cursisten niet afschrikt en hij legt me uit dat hij in het begin
niet zo streng is. Hij gaat na hoe zijn cursisten eerder begeleid zijn en hoe ze het vroeger hebben
gehad op school. Daarna maakt hij afspraken met de desbetreffende cursist . Een beeld (Elbaz, 1981)
waar Gerard veel waarde aan hecht omschrijft hij zelf als volgt: ‘maar je wordt op een gegeven
moment, ja, dan moet je gewoon weten: ja, ik doe het goed of ik doe het niet goed en anders laat mij
het overdoen’ (I2-GvdB). Gerard geeft aan dat hij technisch lezen voor de dyslectische cursisten in de
eerste instantie belangrijker vindt. ‘Cor is slim, en begrijpt alles wat hij leest. Het probleem zit voor
hem in het technisch lezen’ (I2-GvdB). Uit bovenstaande uitspraak blijkt dat Gerard doorheeft waar bij
Cor de moeilijkheden liggen. Shulman (1986) spreekt over didactische vakkennis wanneer een docent
inzicht heeft in wat het leren van bepaalde vakinhouden gemakkelijk of moeilijk maakt. Gerard
nuanceert: ‘De ene keer ben je wat meer met de vorm bezig dan de andere keer. Het begint natuurlijk
bij een goede zin maken, maar uiteindelijk moet je die ander zonder dat je er bent iets duidelijk
maken, dus de inhoud is ook belangrijk’ (I2-GvdB).
Na ruim een half uur geeft Gerard Cor een nieuw boekje uit de Leeslicht serie zodat hij thuis
kan oefenen met lezen. We lopen terug naar de groep waar iedereen geconcentreerd aan het werk is.
Om 21.15 uur geeft Gerard geeft aan dat het tijd is om te stoppen en iedereen pakt zijn spullen in. De
cursisten verlaten het lokaal en ik loop terug naar het station.
5.3.4 Conclusie
Gerard is tijdens zijn lessen bewust bezig met het aanbrengen van structuur, volgens hem is deze
structuur nodig voor de cursisten om inzicht te krijgen in de taal. In de jaren dat Gerard lesgeeft heeft
hij vaak gemerkt dat cursisten geen overzicht hebben wat betreft grammaticaregels en spelling: dit
overzicht tracht Gerard hen te geven door veelvuldig gebruik te maken van ‘kapstokken’ om structuur
in de taal aan te brengen. Zo biedt hij zijn cursisten ‘de vier hoofdregels’ aan. Deze hoofdregels leren
de cursisten uit hun hoofd en door deze regels toe te passen kunnen zij een hoop fouten voorkomen.
Uit de praktijk blijkt volgens Gerard dat de cursisten veel baat bij deze regels hebben, hij maakt
daarom gebruik van deze praktische kennis bij het invullen van zijn lessen.
Zoals gebruikelijk in deze aanpak, die door Hulstijn (1995) als ‘traditioneel’ wordt bestempeld,
schenkt Gerard vrij veel aandacht aan grammatica en woordenschat. Tijdens de lessen maakt hij zeer
sporadisch gebruik van computers.
Shulman (1986) deelde de leerkrachtenkennis op in vakinhoudelijke, didactische en
curriculumkennis. In de lessen die ik observeerde kwam ik een voorbeeld tegen van Gerards
vakinhoudelijke kennis en merkte ik twee voorbeelden van zijn didactische kennis op. Gerards
vakinhoudelijke kennis bleek uit de onderwijssituatie waarin hij de oorsprong en betekenis van het
76