Laaggeletterden leren lezen - website Basisvaardigheden

Laaggeletterden leren lezen
Marieke Hanekamp
2.3.5 Lezen in de basiseducatie
Veel cursisten in de basiseducatie hebben vroeger op de traditionele manier moeten leren lezen: lezen
is verklanken. Van den Berg en Middel (1992, p.6) omschrijven het moderne leesonderwijs als ‘lezen is
beleven’ waarbij gebruik wordt gemaakt van voorspellend lezen. Door achtergrondinformatie en
eerder opgedane kennis in te zetten hoeft er veel minder tekst daadwerkelijk te worden gelezen.
Sneller en gerichter leren lezen biedt ook een grotere kans op het ontwikkelen van plezier in lezen.
2.4 Competentiegericht leren
Methoden in het lees- en schrijfonderwijs staan vaak ter discussie, zo is er ook het een en ander
veranderd aan het onderwijs aan laaggeletterden. In deze vorm van onderwijs is de laatste jaren een
nieuwe rol voor de leraar ontstaan. De traditionele aanpak bestond uit het ontwikkelen van vaste
blauwdrukken en methoden. Deze werden vervolgens ingevoerd en uitgevoerd in het onderwijs. De
nieuwe aanpak is competentiegericht, wat inhoudt dat de docent een coachende en diagnosticerende
rol heeft bij het leer- en ontwikkelingsproces van de cursist. Voor de cursist en voor de docent heeft
het invoeren van competentiegericht onderwijs een aantal gevolgen.
2.4.1 De docent
Docenten ontwikkelen in de loop van hun opleiding en werkzaam leven een eigen werktheorie over
professioneel handelen. Bij docenten in het beroepsonderwijs zijn die persoonlijke theorieën
gebaseerd op een mix van beroepspraktijkkennis, formele, vaktheoretische kennis, onderwijskundige
praktijkkennis en formele en onderwijskundige kennis (Den Boer & Ter Wee, 1998; in De Bruijn & Van
Kleef, 2006). Zij beschikken dus vaak over een bepaalde manier van handelen in de klas en hebben
een eigen wijze van lesgeven. Uit docentenonderzoek is ook bekend dat leerprocessen en het gedrag
van docenten beïnvloed worden door hun persoonlijke opvattingen en professionele attitudes (Verloop,
2003; in De Bruijn & Van Kleef, 2006). Een nieuwe ontwikkeling in de competentiegerichte methode is
de ontwerptaak die docenten krijgen. Een onderwijsconcept als competentiegericht leren en opleiden
verandert het handelen en de aanpak van de docent aanzienlijk. Hierdoor zullen zij hun eigen
methoden en wijze van handelen moeten aanpassen. Docenten dienen een actieve rol te spelen in het
ontwerp en de vormgeving van het onderwijsleerproces in deze onderwijsaanpak. Zij moeten de
leerling kunnen begeleiden en ondersteunen in hun ontwikkelingsproces. De docenten moeten de
cursisten wel sturen, om hen niet te laten verdrinken in de hoeveelheid informatie die zij moeten
verwerken, maar tegelijkertijd moeten zij zich ook terugtrekken, zodat de cursist zichzelf kan sturen
(De Bruijn & Van Kleef, 2006).
Om zicht te krijgen op het handelen van docenten bij het vormgeven aan competentiegericht
beroepsonderwijs is het van belang tevens hun persoonlijke werktheorieën in kaart te brengen. Juist
omdat het om een verandering gaat in routines en opvattingen, is ook aandacht voor de manier
waarop ze dit nieuwe handelen leren en de wijze waarop hun werkgever hieraan bijdraagt op zijn
plaats. Innovatie brengt onzekerheid met zich mee. De wijze waarop de organisatie en de docenten
omgaan met die onzekerheid en het ontwikkelen van nieuw handelen ondersteunen, is van invloed op
29