Laaggeletterden leren lezen - website Basisvaardigheden

Laaggeletterden leren lezen
Marieke Hanekamp
d’s en de t’s, maar net zo goed om ervaringsverhalen van cursisten’ (I2-SdJ). Ze traint cursisten om
zélf keuzes te leren maken en hun mening te verwoorden. Veel cursisten zijn dit, zowel binnen als
buiten de klas, niet gewend en verwachten van Saskia dat zij het reilen en zeilen in de klas bepaalt.
Saskia ziet zichzelf echter als begeleider en niet als een docent die alle beslissingen neemt. Daarom
laat ze juist de cursisten veel keuzes maken en deze keuzes motiveren.
Wanneer ik Saskia vraag of ze meer waarde hecht aan begrijpend of aan technisch lezen
antwoordt ze dat ze begrijpend lezen absoluut belangrijker vindt. ‘Het gaat erom dat ze bepaalde
dingen in de tekst kunnen ontdekken: wanneer is de opening, van hoe laat tot hoe laat En wanneer
moet je nou een tekst hardop lezen, alleen als je je kind of kleinkind voor wilt lezen’ (I2-SdJ). Heel af
en toe vraagt Saskia cursisten om een stukje hardop voor te lezen, maar alleen om even te checken
of dat goed gaat. Hierdoor ontdekte ze een poosje geleden dat veel cursisten moeite hebben met het
lezen en de uitspraak van lange woorden. Saskia heeft voor deze cursisten twee tips: hakken en typen.
Met hakken bedoelt ze het opbreken van lange woorden in kleinere stukjes, want, zo legt ze me
tijdens het tweede interview uit, haar cursisten overzien een woord beter wanneer het in stukjes is
gehakt. Verder blijkt dat veel cursisten baat hebben bij het typen van woorden. Dan zijn ze zich, nog
meer dan bij het schrijven, bewust van de letters die in een woord zitten. Op deze manier zijn ze er
volgens Saskia geestelijk en motorisch veel meer mee bezig.
Ik vraag Saskia tijdens het tweede interview ook of ze problemen in haar vakgebied tegen
komt. Ze legt me uit dat er volgens haar in het laaggeletterdenonderwijs eigenlijk drie problemen zijn:
de schaarse aanmeldingen, het onderschatten van de deelvaardigheid ‘begrijpend lezen’ en de te
grote bemoeienissen ‘van bovenaf’. Allereerst moeten huisartsen, het CWI (Centrum voor Werk en
Inkomen), gemeenten, maatschappelijk werk en bijvoorbeeld fysiotherapeuten attenter worden op het
signaleren van lees en/of schrijfproblemen en laaggeletterden meteen doorsturen naar een
opleidingsinstituut. De cijfers liegen er niet om: er zijn veel te veel laaggeletterden in Nederland.
Hiervan volgen er amper vijfduizend een cursus, dit aantal moet volgens Saskia omhoog. Daarnaast
wordt het begrijpend lezen vaak onderschat. Het gaat niet alleen maar om het technisch lezen, het
belangrijkste is dat de boodschap overkomt. Hier zou volgens Saskia in de toekomst meer aandacht
aan besteed mogen worden. Ten slotte heeft ze af en toe moeite met de regels die vanuit de regering
opgelegd worden. Als voorbeeld noemt zij ‘dat ze tegenwoordig alleen maar thematisch bezig moeten
zijn, bij wijze van spreken een NS kaartje moeten kunnen bemachtigen, terwijl deze groep nooit met
de trein gaat. Dan denk ik: waarom Het is puur afhankelijk van de groep, wat er nodig is om te leren.
Iedereen stroomt in met een totaal eigen leervraag’ (I2-SdJ). Om met deze heterogeniteit om te
kunnen gaan moet een goede docent, zo legt Saskia me uit, beschikken over een flinke portie geduld
en moet hij of zij zich met hart en ziel inzetten voor de cursisten.
Afgezien van bovenstaande problemen put Saskia veel voldoening uit haar beroep. Ze vindt
het geweldig om te zien dat mensen door haar lessen groeien: ‘Iedereen op zijn eigen manier en op
zijn eigen niveau. Elke keer als ik moe ben kick er daar op. Je leert enorm veel van elkaar, zowel
cursisten van docent als docent van cursisten’ (I2-SdJ).
48