Laaggeletterden leren lezen - website Basisvaardigheden

Laaggeletterden leren lezen
Marieke Hanekamp
Tabel 1: Overzicht interviews
Naam docent 1 e interview 2 e interview
Datum Duur Verwijzing Datum Duur Verwijzing
Saskia de Jong 25-02-2008 62 min I1-SdJ 16-05-2008 50 min I2-SdJ
Karin de Vries 20-02-2008 60 min I1-KdV 13-05-2008 58 min I2-KdV
Gerard van den Berg 27-03-2008 45 min I1-GvdB 15-05-2008 82 min I2-GvdB
Observaties
In dit onderzoek is eveneens een gedeelte van de data verzameld aan de hand van observaties.
Volgens Cohen en Manion (1980) is het doel van observaties om grondig de verschillende fenomenen
te analyseren die invloed uitoefenen op het gedrag en het handelen van een bepaalde populatie.
In dit onderzoek is een non-participerende observatie uitgevoerd. Het duidelijkste voorbeeld
van een non-participerende observator is volgens Cohen en Manion (1980) het geval van de
onderzoeker die achter in het klaslokaal zit en noteert wat hij hoort en ziet. Gedurende de observaties
die zijn uitgevoerd voor dit onderzoek was de onderzoeker zichtbaar aanwezig in de klas als
buitenstaander, maar participeerde zij niet in de bezigheden van de groep.
Cohen en Manion plaatsen mogelijke settings waarin observaties kunnen plaatsvinden op een
continuüm. Deze loopt van een natuurlijke omgeving, waarin de handelingen en gebeurtenissen niet
worden beïnvloed (niveau 1), tot een volledig kunstmatige setting, zoals een laboratorium, waarbij de
gebeurtenissen in grote mate worden beïnvloed en waarin situaties opzettelijk worden gecreëerd
(niveau 6). Een onderzoek uitgevoerd in een setting als een klaslokaal, zoals in dit onderzoek gebeurd
is, plaatsen Cohen en Manion op niveau 3, tussen de natuurlijke en kunstmatige setting in.
Baarda, de Goede en Teunissen (2005) waarschuwen voor een observatiebias en een
observerbias. Met een observatierbias wordt een verstoring van de onderzoekssituatie bedoeld,
waardoor de participanten zich anders gaan gedragen vergeleken met de ‘gewone’ situatie. Met een
observerbias bedoelen Baarda et al. de selectiviteit van de onderzoeker ten aanzien van de data. Die
selectiviteit kan zich ten aanzien van drie aspecten voordoen: de onderzoeker kan selectief zijn in wat
hij waarneemt, in wat hij onthoudt en in wat en hoe hij het opschrijft. Na afloop van de observaties
voor dit onderzoek is de deelnemende docenten gevraagd of zij (en de cursisten in hun klas) anders
handelden ten gevolge van de aanwezigheid van de onderzoekster. Volgens de docenten was dit niet
het geval en waren zij zich al na een paar minuten niet meer bewust van het feit dat zij geobserveerd
werden.
Binnen dit onderzoek zijn per docent drie lessen bijgewoond en geobserveerd om het
handelen van de docenten in kaart te brengen. Hierbij is gebruik gemaakt van voice recorder zodat
bepalende momenten in de les getranscribeerd en geanalyseerd konden worden. In onderstaand
overzicht is te zien wanneer de observaties zijn uitgevoerd op de verschillende ROC’s.
39