Laaggeletterden leren lezen - website Basisvaardigheden

Laaggeletterden leren lezen
Marieke Hanekamp
zichzelf ten slotte als een traditionele docent die veel waarde hecht aan het verbeteren van de
schoolse vaardigheden van zijn cursisten.
Discussie
Het is nadrukkelijk niet het doel van deze scriptie om ‘het juiste type docent’ en de daarbij behorende
‘juiste manier van handelen’ aan te wijzen. Iedere docent is even uniek als iedere cursist en brengt
zijn visie op de, naar zijn inzicht, meest doeltreffende en legitieme manier in praktijk. Uit dit
onderzoek is gebleken dat er grote verschillen bestaan tussen docenten en hun visie en handelen in
het onderwijs aan laaggeletterden. De gevonden verschillen tussen de docenten kunnen (deels)
verklaard worden door de volgende factoren:
De verschillende achtergronden van de docenten. Saskia, Karin en Gerard geven respectievelijk
sinds 1980, 2002 en 1999 les aan laaggeletterde volwassenen. Allen hebben zij de kweekschool
(nu PABO) gevolgd, maar na het afronden van deze opleiding gingen ze verschillende wegen:
terwijl Saskia werkzaam bleef in het basisonderwijs, heeft Karin jaren in het NT2-onderwijs
lesgegeven en stond Gerard veertien jaar in het LOM-onderwijs en zeven jaar in het VSO LOMonderwijs
voor de klas. Deze verschillen in achtergrond en werkervaring komen tot uiting in de
praktijk. Hierdoor kunnen de visie op het laaggeletterdenonderwijs en het handelen in de lessen
worden beïnvloed. Deze verschillen kunnen ervoor zorgen dat iemand op een meer pedagogischsociale
of juist meer schools-technische manier tegen het onderwijs aankijkt.
De grootte van de groep. De groepen die zijn geobserveerd liepen uiteen van zeven tot elf
cursisten. Dit beïnvloedt de manier waarop de docent lesgeeft. Karin heeft door haar relatief
kleine groep cursisten (zeven) de gelegenheid om te differentiëren per cursist terwijl Gerard
zonder assistent niet in staat zou zijn geweest om aan de leervraag van zijn elf cursisten te
voldoen. Saskia heeft tien cursisten en gaf tijdens het tweede interview aan eigenlijk wel behoefte
te hebben aan een assistent(e) (I2-SdJ).
De heterogeniteit van de groep. In de groep van Karin zitten naast autochtone ook allochtone
cursisten, die een andere leervraag hebben dan de autochtone cursisten. Zij ervaren andere
problemen bij het (beter) leren lezen en schrijven en hebben een andere didactische aanpak
nodig. Karin differentieert en past op de allochtone cursisten met name een NT2-didactiek toe en
gebruikt voor de autochtone cursisten een NT1-didactiek. Zo hebben allochtone cursisten vaak
moeite met het onderscheiden van lange en korte klanken daarom zal Karin hen niet vragen om
een woord langer te maken om te bepalen of het op een –d of een –t eindigt. Voor de autochtone
cursisten in de groep is het echter een handig en veelgebruikt hulpmiddel.
De cursisten verschillen bovendien wat betreft hun achtergrond. Iedere cursist heeft een
ander verhaal en heeft andere dingen meegemaakt in zijn leven. Dit verleden nemen zij met zich
mee naar de cursus en het speelt een rol wanneer zij (beter) leren lezen en schrijven. De
cursisten nemen niet voor niets deel aan dit onderwijs. De docent dient in het onderwijs rekening
te houden met de redenen die hieraan ten grondslag liggen, zodat hij of zij beter kan inspelen op
86