Laaggeletterden leren lezen - website Basisvaardigheden

More documents

Recommendations

Info

Laaggeletterden leren lezen Marieke Hanekamp een whiteboard aan de muur en er staan twee kasten in de hoeken van het lokaal. De cursisten zoeken al snel hun, later blijkt min of meer vaste, plaatsen op en Saskia gaat aan het hoofd van de tafel zitten. Key incidents Het eerste kwartiertje besteedt Saskia elke week aan ‘een rondje lief en leed’. De ene keer vraagt ze wat iedereen vandaag gedaan heeft, de andere keer begint ze met, zoals ze het zelf noemt, een ‘rondje positief’ (I2-SdJ). Ze heeft in alle jaren dat ze lesgeeft gemerkt dat een gezamenlijke start van de bijeenkomst erg belangrijk is, het creëert een vertrouwelijke sfeer en een groepsgevoel. Omdat dit type kennis door participatie in en reflectie op handelingen en ervaringen is opgedaan kan dit gezien worden als ‘praktische kennis’ (Fenstermacher, 1994). Praktische kennis is volgens Fenstermacher vaak onbewuste kennis en is gerelateerd aan het vak dat de docent onderwijst Eén voor één worden de cursisten gevraagd iets positiefs te vertellen over hun dag: wat ging er goed, wat vonden ze knap van zichzelf De ene cursist begint enthousiast aan zijn of haar verhaal, de andere cursist heeft een duwtje in de rug nodig van Saskia. Als iedereen aan de beurt is geweest vraagt ze of de cursisten elkaar een compliment willen geven. De volgende interactie vindt dan plaats: Key incident 1: Wat zie jij er netjes uit! D: Ik vind dat jij er zo netjes uitziet, Rudi, mijn complimenten! C1: Dankjewel. Ik vind dat de dames er zo netjes uitzien! C2: Dankjewel C3: Dat horen we ook niet elke dag. D: Niet iets negatief erachter plakken. Want zodra je iets negatiefs erachter zegt, dan zwak je het af. Dat zou hetzelfde zijn als je zegt van: (buigt zich naar Peter) kerel, wat heb je een leuk T-shirt aan! Jammer alleen dat hij groen is... C4: Er zit ook een beetje bruin in hoor! D: Nee, stop, voel je wat ik bedoel Gewoon vriendelijk zijn voor een ander. Wat mij daarnaast voor iedereen opvalt, is dat je toch allemaal al veel beter geleerd hebt om een compliment in ontvangst te aanvaarden. Netjes gedaan hoor. C5: Toch is het af en toe wel moeilijk D: Ja, maar daarom doen we dit rondje ook zo af en toe. Niet elke week, want dan wordt het saai. Bovenstaand fragment is gekozen om als key incident te analyseren omdat het goed weergeeft op welke wijze Saskia bezig is met het creëren van een positieve, veilige sfeer. Op het eerste gezicht lijkt het doel van een opdracht als deze tweeledig: complimenten leren geven en accepteren. Wanneer je echter beter kijkt en de opdracht in de context plaatst – een groep laaggeletterden - dan blijken er belangrijke ‘neveneffecten’ te zijn. Zoals C3 al aangeeft: complimenten horen ze niet elke dag. Laaggeletterden zijn als gevolg van hun schoolverleden en thuissituatie vaak onzeker. Hun 50
Laaggeletterden leren lezen Marieke Hanekamp zelfvertrouwen is dikwijls niet erg groot (Hüsken, 2004). Door middel van het geven en ontvangen van complimenten tracht Saskia het zelfvertrouwen van de cursisten te vergroten. Voorafgaand aan, maar ook tijdens elke les is zij hier bewust mee bezig. Zeer regelmatig complimenteert zij cursisten tijdens de bijeenkomst met hun ‘mooie schoenen’, ‘leuke ketting’ of ‘gave kapsel’. Zoals in hoofdstuk drie werd uitgelegd maakt Elbaz (1981) een verdeling in praktijkregels, praktijkprincipes en beelden. Praktijkregels leiden de reacties die cursisten in frequent voorkomende praktijksituaties dienen te geven. Praktijkprincipes zijn bredere, meer omvattende stellingen, ontleend aan de persoonlijke ervaring, waarin weloverwogen en gereflecteerde doelen vervat zijn. Beelden zijn korte metaforische uitspraken, waarin gevoelens, waarden, behoeften en overtuigingen gecombineerd worden met normatieve opvattingen over goed onderwijzen. In bovenstaand fragment komen een praktijkprincipe en een beeld van Saskia naar voren. Het praktijkprincipe betreft het belang dat Saskia hecht aan het vergroten van de sociale vaardigheden van haar cursisten. Haar voornaamste doel is ‘dat haar cursisten sociaal redzaam worden’ (I2-SdJ). Het beeld is de overtuiging dat een goede sfeer een voorwaarde is voor goed onderwijs. Saskia legt me in het laatste interview uit dat ze door deze overtuiging elke les ruimschoots tijd besteedt aan het creëren van een prettige sfeer. Wanneer een docent tijd en gelegenheid heeft om stil te staan bij de situatie, daarover na te denken en in staat is om over de eigen kennis te spreken, zoals in dit geval bij Saskia, spreekt Dolk (1997) over ‘bewuste kennis’. Na het ‘rondje positief’ vraagt Saskia plotseling aan Marie welke kleur onderbroek ze aanheeft. Bijna iedereen begint te lachen, maar er kijken ook een paar cursisten verbaasd. Saskia legt uit waarom ze Marie zo’n directe vraag stelde: Key incident 2: Wat is de kleur van je onderbroek D: Wij hebben het vorige week heel uitgebreid samen gehad over vragen die je elkaar kunt stellen waar mensen moeite mee hebben. Dit is eigenlijk naar aanleiding van een stuk dat in de krant stond over iemand die voor de telefoon zijn pincode had doorgegeven, en toen werd dus zijn bankrekening leeggehaald. En toen hadden we het er over, er zijn wel eens vaker vragen, dan floep ik het antwoord er zo uit terwijl ik eigenlijk geen antwoord had willen geven. En toen gaf een aantal van jullie aan, daar willen we mee oefenen. En vandaar dat ik af en toe dat soort vragen stel. Want het lijkt nu heel raar dat ik vraag: welke kleur onderbroek heb je aan Gaat mij dat wat aan, Rudi C1: Nee. D: En zo zijn er heel veel vragen. Er worden je heel vaak in je leven vragen gesteld waarvan jij denkt: ‘wat moet jij daar mee’ En de bedoeling is dus, dat kwam vorige week naar voren, dat we daar wat mee willen oefenen. Moet dat Marie C2: Ja! D: Dus vandaar dat ik af en toe rare vragen stel. Wat is je pincode Rudi C1: Weet ik niet. D: Heb je geld bij je 51
Page 1 and 2: Laaggeletterden leren lezen Een kwa
Page 3 and 4: Laaggeletterden leren lezen Marieke
Page 51: Laaggeletterden leren lezen Marieke

Laaggeletterden leren lezen - website Basisvaardigheden

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?