Laaggeletterden leren lezen - website Basisvaardigheden

Laaggeletterden leren lezen
Marieke Hanekamp
Wanneer ze hierbij fouten maken dan corrigeert Saskia haar cursisten net wat vaker dan dat ze het
juiste woord herhaalt.
Karin is een docente die meer aandacht besteedt aan begrijpend dan aan technisch lezen.
Tijdens het lezen vraagt ze regelmatig aan de cursisten waar de tekst over ging, ze laat haar cursisten
vergelijkingen trekken en vraagt ze wat ze van een fragment, en de mening die daarin verkondigd
werd, vonden. Omdat haar allochtone cursisten andere leervragen hebben dan haar autochtone
cursisten zorgt zij ervoor dat iedereen ook individuele opdrachten kan maken. De opdrachten van haar
allochtone cursisten gaan dan vaak over woordenschat, haar autochtone cursisten voorziet ze van
extra schrijfoefeningen. Shulman (1986) noemt deze kennis over de moeilijkheden van bepaalde
vakinhouden ook wel ‘didactische kennis’. Tijdens de gezamenlijke opdrachten krijgen de allochtone
cursisten daarnaast vaak de vraag wat de betekenis van een bepaald woord is, en worden de
autochtone cursisten regelmatig naar de spelling van een woord gevraagd. Op deze manier is Karin
bewust en actief bezig met competentiegericht leren en probeert zij de zwakkere vaardigheden van
haar cursisten naar een hoger niveau te tillen. Als een cursist hardop aan het lezen is corrigeert Karin
bewust niet elke fout die de cursist maakt. Hoogstens herhaalt ze zonder daar de nadruk op te leggen
de juiste uitspraak van een woord, omdat ze bang is dat haar cursisten anders geen plezier aan het
lezen beleven. Daarom is zij in het kwadrant rechtsonder in figuur 6 geplaatst.
Gerard gaf aan begrijpend lezen voor de meeste cursisten belangrijker te vinden dan
technisch lezen. Zijn twee dyslectische cursisten volgen volgens hem de lees- en schrijfcursus enkel
om beter technisch te leren lezen, daarom besteedt Gerard hier met hen veel aandacht aan. Hoewel
hij in zijn eigen perceptie in het kwadrant rechtsboven zou thuishoren, is hij is in het kwadrant
linksboven in figuur 6 geplaatst. Dit omdat hij, tijdens de geobserveerde lessen, meer aandacht
besteedde aan technisch lezen en een docent is die zijn cursisten veel corrigeert. Hij zegt hier het
volgende over: ‘Ik ben heel krenterig, laat geen foutje voorbij gaan. Ik tolereer geen enkele fout’ (I2-
GvdB).
Chapman en Czerniewska (1978, p.65-66) onderscheiden vijf verschillende categorieën die
kenmerken hoe docenten tegen de vaardigheid ‘lezen’ aankijken. De resultaten uit het didactische
schema (figuur 6) zijn te koppelen aan één van deze vijf categorieën.
Saskia bleek een docente te zijn die lezen ziet als ‘contributing to personal development and
social welfare, [s]he provides her students with reading material that will help them to develop sound
values and that will have some application to their lives to the modern world’ (Chapman &
Czerniewska, 1978, p65-66). Dit bleek onder andere uit het feit dat ze aandacht besteedde aan het
gebruik en invullen van een acceptgirokaart. Een acceptgirokaart is een frequent gebruikt
betaalmiddel, maar haar cursisten gaven aan niet te weten hoe zij hiermee om moesten gaan. Door
haar cursisten dit uit te leggen, hen te leren ermee overweg te kunnen en te beschrijven hoe je een
acceptgirokaart invult vergroot Saskia de sociale redzaamheid van haar cursisten.
Karin is een docente haar cursisten tijdens het lezen van een tekst verbanden laat leggen en
conclusies laat trekken, volgens de indeling van Chapman en Czerniewska (1978, p.65-66) behoort ze
83