Laaggeletterden leren lezen - website Basisvaardigheden

Laaggeletterden leren lezen
Marieke Hanekamp
The child should learn the left-to-right principle, but initially only as it applies to complete words in
continuous text;
The child should learn patterns of correspondence between letters and sounds, to help him
recognize words that he already knows in his spoken language or help him determine the
pronunciation of unfamiliar words;
The child should learn to recognize printed words from whatever cues he can use, but initially only
from total configurations;
The child should learn that printed words are signals for spoken words and that meanings can be
apprehended from these printed words;
The child must learn to reason and think about what he reads.’
Discussies over de wijze waarop het leesonderwijs ingericht zou moeten worden zijn eigenlijk
discussies over de volgorde waarin bovenstaande deelvaardigheden aangeleerd zouden moeten
worden. Wanneer een kind moeilijkheden heeft met lezen is het van groot belang om erachter te
komen welke van de bovenstaande deelvaardigheden deze moeilijkheden veroorzaken. Pas dan kan er
gericht actie worden ondernomen zodat het kind vooruitgang kan boeken.
De manier waarop een docent tegen het leren lezen aankijkt bepaalt in hoge mate de manier
waarop hij onderwijst. Chapman en Czerniewska (1978, p.65-66) onderscheiden vijf manieren waarop
docenten tegen de vaardigheid lezen aan kunnen kijken en de wijze waarop dit hun handelen in de
klas beïnvloedt: ‘If he [d.w.z. een docent; M.H.] thinks of reading primarily as a visual task, he will be
concerned with the correlation of visual defects and the provisions of legible reading material. If
reading to him is word recognition, he will drill on the basic sight vocabulary and word recognition
skills. If he thinks reading is merely reproducing what the author says, he will direct the student’s
attention to the literal meaning of the passage an check his comprehension of it. If he views reading
as a thinking process, he will be concerned with the reader’s skill in making interpretations and
generalizations, in drawing inferences and conclusions. If he thinks of reading as contributing to
personal development and social welfare, he will provide his students with reading material that will
help them develop sound values and that will have some application to their lives and to the modern
world’.
2.3.2 Bottom-up, top-down en interactief.
Bepaalde aspecten in het leesproces zijn tot op heden een raadsel. Volgens Carrrol (1978; in
Chapman & Czerniewska, 1978, p.96) is ‘the actual process by which we recognize words not well
understood, simply because the whole process of ‘pattern perception’, as it is called, is one of the
most mysterious problems in psychology’. Van den Berg en Middel (1992) beschrijven drie modellen
die verklaren hoe een tekst gelezen wordt: het bottom-upmodel, het top-downmodel en het
interactieve model.
Het bottom-upmodel gaat ervan uit dat een lezer betekenis geeft aan een tekst door de
lettertekens om te zetten in klanken. De klanken vormen een woord, de woorden vormen een zin en
de zinnen vormen gezamenlijk een tekst. Deze processen vinden na elkaar plaats, waarbij er geen
26