Laaggeletterden leren lezen - website Basisvaardigheden

More documents

Recommendations

Info

Laaggeletterden leren lezen Marieke Hanekamp middags om drie uur’, of ‘des ochtends’… en eigenlijk betekent des, want de zoon des vaders, wat betekent des dan Zoon des vaders, zoon… C5: Van D: Zoon van de vader! Dus des betekent ‘van de’ eigenlijk. Of ‘in de’. ’s Avonds, in de avond. En nu kom ik bij ’s werelds, dan moet ik dus eigenlijk zeggen: ‘van de wereld’. Heel simpel. Dat betekent het. De oudste scholier van de wereld zet door. Gerard gaat in bovenstaand fragment uitgebreid in op de herkomst en betekenis van de ’s. Allereerst maakt hij een categorie van woorden die ook met de ’s beginnen: ’s avonds, ’s ochtends, ’s middags en ’s nachts. Het fragment is gekozen om als key incident te analyseren omdat duidelijk naar voren komt op welke wijze Gerard bezig is met het aanbrengen van structuur. Elbaz (1981) gebruikt praktijkregels, praktijkprincipes en beelden om het handelen van docenten weer te geven. Uit de praktijkprincipes van Gerard blijkt dat zijn doel is om de Nederlandse taal te structureren, zodat zijn cursisten minder fouten maken. Hij is ervan overtuigd dat er door een combinatie van structuur en herhaling herkenning bij de cursisten plaatsvindt en zij hierdoor minder fouten zullen maken. Dolk (1994) spreekt van ‘bewuste kennis’ wanneer een docent bewust op een bepaalde manier handelt in de klas en achteraf in staat is om zijn motieven en doelen helder toe te lichten. Gerard is in staat zijn motieven helder toe te lichten en is bewust bezig met het aanbrengen van structuur. Daarna legt Gerard uit dat de ’s van ‘des’ afstamt, wat vroeger ‘van de’ of ‘in de’ betekende. Hieruit blijkt dat hij over ‘vakinhoudelijke kennis’ beschikt, omschreven door Shulman (1986) als ‘kennis van de leerkracht over het vakdomein, als discipline waaraan de leerstof ontleend wordt’. Wanneer ik Gerard tijdens het tweede interview vraag hoe belangrijk hij het vindt dat zijn cursisten weten wat de herkomst van de ’s is verklaart hij me dat het voornamelijk zijn bedoeling is dat de cursisten snappen waarom de komma ‘aan de verkeerde kant staat’: ‘Je ziet heel vaak dat er een fout gemaakt wordt, dat ze die komma erachter zetten in plaats van ervoor. Ze weten dat het er niet aan vast mag, maar zetten dan de komma erachter. Dit is om begrip te kweken: waarom staat die komma ervoor en niet erachter’ (I2-GvdB). Het is volgens Gerard niet het doel van de opdracht dat de cursisten snappen wat ‘des’ betekent, maar wel dat ze inzien dat de ‘’s’ een restant is van een ander woord en dat de komma daarom op die plek staat’ (I2-GvdB). Wanneer het hele artikel gelezen is en alle moeilijke woorden zijn toegelicht geeft Gerard de cursisten de volgende instructie: Key incident 2: Structureren D: Ik wil graag dat jullie een aantal woorden opzoeken uit het artikel, waarvan het einde de volgende uitgangen zijn. Een uitgang zijn de letters aan het einde van het woord. Ik wil eerst dat je de uitgangen even opschrijft [schrijft tijdens het praten mee op het bord]: -isch, -tie, en ik zeg er meteen bij, je zegt –sie, net als vakantie, -ing of –ingen, woorden met –heid aan het eind en woorden met –ig aan het eind, ik zeg -ig maar je zegt natuurlijk –ug, aardig is aardug he! 72
Laaggeletterden leren lezen Marieke Hanekamp Iedereen gaat geconcentreerd aan de slag en het is stil in de klas. Na ongeveer een kwartier bespreekt Gerard de opdracht. De cursisten mogen de woorden noemen die zij gevonden hebben en Gerard vult af en toe aan. Uiteindelijk komen de volgende rijtjes op het bord tevoorschijn: Figuur 3: Verschillende uitgangen - isch -tie -ing/-inge -ig/-ige -heid Islamitisch Reactie Jongerenvereniging Sommige Liefdadigheid Gratie Stichting Vereniging Commotie Betrekking Verklaring Aanleiding Ontwikkeling Lezing Sonstbeeksingel Gerard gebruikt deze rijtjes vaak om naar terug te verwijzen, bijvoorbeeld wanneer een cursist een stukje tekst voorleest: C1: Vrouwen nemen alles erg …. D: Mooi woord C1: Erg ernstig D: Ja. Dat is weer een –ig woordje he, net als aardig, ernstig. Maar dit is een heel moeilijke he, toevallig. Zie je dat Ernstig. Maar je zegt ‘Ernstug’. Ik heb ervoor gekozen om bovenstaande instructie en opdrachten als key incident te analyseren omdat zij gezamenlijk een beeld geven van het type opdrachten waarvan Gerard zijn cursisten voorziet en de manier waarop deze worden toegelicht. Gerard vertelt me al tijdens onze eerste ontmoeting dat hij in de praktijk heeft gemerkt dat zijn cursisten veel behoefte hebben aan structuur. Op basis van deze praktische kennis (Fenstermacher, 1994) selecteert hij opdrachten voor de cursisten, waarbij hij gebruik maakt van rijtjes met daarbij behorende prototype woorden. Gerard noemt ‘ernstig’ een ‘-ig woordje’ omdat het op –ig eindigt, ‘aardig’ het prototype ‘-ig’ woordje en ‘vrolijk’ het prototype ‘-lijk’ woordje. Door op deze manier structuur in de taal aan te brengen hoopt hij houvast voor de cursisten te creëren. Een belangrijk aspect van taal vindt Gerard de uitspraak: ‘je moet het eerst leren uitspreken voordat je het kunt schrijven’ (I2-GvdB). Een moeilijkheid hierbij is wel dat sommige woorden anders geschreven dan uitgesproken worden: ‘je moet niet zeggen ‘enig’ maar ‘enug’. Mensen die dat doen, dat klopt niet, dat is niet natuurlijk’ (I2-GvdB). Vooral voor allochtone cursisten, zo geeft Gerard aan, is dit enorm moeilijk: ‘want die zitten ook met de lange klanken en korte klanken, maar voor hun is 73
Page 1 and 2:
Laaggeletterden leren lezen Een kwa
Page 3 and 4:
Laaggeletterden leren lezen Marieke
Page 5 and 6:
Page 7 and 8:
Page 9 and 10:
Page 11 and 12:
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24: Laaggeletterden leren lezen Marieke
Page 73: Laaggeletterden leren lezen Marieke
show all

Laaggeletterden leren lezen - website Basisvaardigheden

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?