Laaggeletterden leren lezen - website Basisvaardigheden

Laaggeletterden leren lezen
Marieke Hanekamp
regering is zich bewust van het probleem en heeft de regelgeving daarom aangepast. In 1987 werd
de Rijksregeling Basiseducatie ingevoerd die zich richt op de regelgeving voor het onderwijs aan
laaggeschoolde volwassenen. In 1996 werd vervolgens de basiseducatie ondergebracht in een nieuwe
wetgeving: de Wet Educatie en Beroepsonderwijs (WEB). Wat betreft de uitvoering hiervan werden
ROC’s ingeschakeld. Op dit moment worden cursussen lezen en schrijven voor volwassenen in het
onderwijs van Nederlands als eerste taal (NT1) over het algemeen gegeven op de afdeling Educatie
van ROC’s. Hoewel het aantal laaggeletterden in Nederland behoorlijk groot is (zie paragraaf 1.2),
nemen slechts 5.000 van hen aan de cursussen, een zeer klein gedeelte dus. Bovendien is de uitval
erg hoog, vooral in de eerste maanden. Docenten geven aan dat zo’n 60% van de cursisten de
einddoelen van de cursus niet haalt. Vaak blijven mensen steken op of onder het eerste
maatschappelijk ijkpunt en is er nauwelijks sprake van doorstroom naar beroepsonderwijs (Bohnenn
et al., 2004).
1.9 Verschillende methoden
Om de problemen die optreden door laaggeletterdheid tegen te gaan is de kwaliteit van het onderwijs
van belang. Op dit moment is er niet veel keus in methoden voor het laaggeletterdenonderwijs. Er
bestaan slechts enkele methoden waar de docenten gebruik van kunnen maken tijdens hun lessen.
Veel docenten gebruiken dan ook vaak hun eigen fantasie bij het voorbereiden van een les.
Een populaire leergang waar regelmatig gebruik van werd gemaakt door docenten is Sprint
(Steehouder & Schulte, 1995). Deze methode is speciaal voor deze groep ontwikkeld. Sprint is een
hulpmiddel dat differentiatie tussen cursisten binnen het lees- en schrijfonderwijs mogelijk maakt.
Deze methode bevat teksten, opdrachten en oefeningen waarmee beginnende cursisten individueel en
in groepsverband de lees- en schrijfvaardigheid kunnen oefenen. Binnen de methode bestaan
verschillende niveaus, zodat de cursist de juiste moeilijkheidsgraad kan kiezen. De cursisten leren aan
de hand van Sprint omgaan met teksten en schrijfopdrachten die zij in het dagelijks leven tegen
komen.
Wat betreft het leren lezen wordt er bij deze methode uitgegaan van een opbouw van grotere
gehelen naar kleine delen: eerst komen hele teksten en zinnen aan bod, dan de woorden en letters.
De opdrachten zijn gericht op het verbeteren van de strategie van het voorspellend lezen: eerst
voorkennis verwerven en op basis daarvan voorspellen wat er in de tekst staat. Bij het leren schrijven
kan een tweedeling gemaakt worden: de compositie (ideeënvorming over de inhoud) en transcriptie
(vormgeving van de inhoud). Uitgangspunt bij het leren schrijven is de inhoud van wat er geschreven
wordt: wat moet er geschreven worden, met welk doel en voor wie Dat is de compositie. Daarna
komt de transcriptie in beeld, hierbij is de techniek vooral van belang. De motoriek wordt hierbij
geleerd, alsook het koppelen van tekens aan de klanken, de spelling, zinsbouw en vormgeving
(Steehouder & Schulte, 1995).
Verder maken docenten vaak gebruik van materiaal uit het basisonderwijs of zoeken zij zelf
naar materiaal waarvan zij denken dat het geschikt is. Aangezien iedere cursist tegen andere
17