V28_Hoe_ongelijk_is_NL_volledig

Recommendations

Info

i n k o m e n s g e l i j k h e i d e n g r o e i 137in Davos, zag de toenemende inkomensongelijkheid in 2013 als een groot mondiaalrisico: een zorg die werd herhaald tijdens de meest recente bijeenkomt van hetwef, begin 2014.Aangezien de afgelopen decennia niet veel onderzoek is gedaan naar de relatie tusseninkomensongelijkheid en groei, is het niet verrassend dat hier op dit momentnog weinig onomstreden eenduidige onderzoeksresultaten over zijn. Dat hogeretopinkomens vanzelf naar beneden doorwerken, de fameuze trickle down-benadering,wordt nog maar weinig betoogd. En van de suggestie dat grotere ongelijkheidvan inkomens of vermogen goed is voor groei, wordt sinds het uitbreken van definanciële crisis in 2008 ook niet veel meer vernomen. Maar over de complexevraag hoe ongelijkheid en groei dan wel op elkaar inwerken, bestaat (nog) geenconsensus.Steeds vaker valt wel te horen dat de grotere of toegenomen ongelijkheid van inkomens,waar vooral de bovenste 10 of 1 procent (of 0,1 procent) van profiteert, slechtis voor de economische groei. Er is inmiddels een aantal mechanismen geïdentificeerddie in die richting wijzen.(1) Onderconsumptie. Bij grotere ongelijkheid komt een omvangrijker deel van hetnationaal inkomen ten goede aan kapitaalbezitters en de ontvangers vanhogere inkomens, die daar een geringer deel van consumeren dan het merendeelvan de bevolking zou doen – zie hierboven. De vraag naar goederen endiensten schiet hierdoor te kort in verhouding tot het aanbod ervan, zodatsprake is van onderconsumptie. Hobson formuleerde in 1910 een theorie overonderconsumptie en de gevolgen daarvan voor economische cycli, en Keynes(1935) kwam in zijn befaamde General Theory met een antwoord op een tekortschietendegeaggregeerde vraag. Yglesias (2014) heeft de interessante hypothesedat grotere inkomensongelijkheid slecht is voor innovatie, omdat meerinkomen aan luxe goederen en diensten wordt besteed: “The problem is thatwhen it comes to really high-end consumption, a huge amount of the valueproportion is positional in nature. It’s not about having a good boat, it’s abouthaving a bigger yacht than the ceo of one of your competitors.” En omdat veeltopinkomens, bijvoorbeeld in de omvangrijke financiële sector, flink kunnenfluctueren, is een mogelijke consequentie van de toename van luxe consumptieook dat de volatiliteit en de instabiliteit van de economie toenemen (zie bijvoorbeeldun 2013).(2) Private schulden. Omdat zij zien dat rijkere mensen meer (luxe) spullen kunnenkopen, willen mensen met een lager inkomen dat ook. Gaan zij daar vervolgenste veel voor lenen en kunnen ze die leningen niet meer aflossen ofmoeten ze deze met rente terugbetalen, dan remt dat hun uitgaven en dus degroei. Robert Frank (2001) wees hier aan het begin van de eeuw al op: “The
138 h o e o n g e l i j k i s n e d e r l a n d ?wealthy are spending more now simply because they have more money. Buttheir spending has led others to spend more as well, including middle-incomefamilies.” Bij stagnerende inkomens kan meer consumeren alleen door meer tewerken of door minder te sparen en meer te lenen, en precies dat laatste is inveel landen gebeurd. Voor de vs is dit gedocumenteerd door Raghu Rajan(2010), tegenwoordig president van de centrale bank van India, in zijn prijswinnendeboek Fault Lines. Hij beschrijft daarin hoe het politieke systeem inde vs grote groepen van de bevolking tot over de oren in de schulden hielp metgoedkope hypotheken, die moesten compenseren dat de inkomens van demeeste mensen al jaren niet meer stegen. En Cynamon en Fazzari (2013) latenzien dat de 95 procent van de bevolking in de vs die te maken heeft met stagnerendeinkomens, sinds ongeveer 1980 op een onhoudbaar financieel padterecht kwam van minder sparen en meer lenen om de consumptie op peil tekunnen houden (maar Samuelson 2014 noemt onderzoek waarin dit wordtbestreden). Nu de economie in de vs weer aantrekt, verklaart het gebrek aanruimte voor grote bestedingen bij deze groep het trage economische herstel.(3) Politieke lobby’s en corrumpering. Door de toenemende ongelijkheid krijgt eenkleine bovenlaag – de 10 procent, de 1 procent, of in de vs eigenlijk vooral de0,1 procent – steeds meer middelen in handen voor lobby’s op en donaties aanpolitici en andere beleidsmakers, die bestaande verhoudingen, regels en (fiscaleen andere) wetgeving die gunstig zijn voor de kleine bovenlaag in stand willenhouden of versterken. Economische ongelijkheid, aldus Acemoglu en Robinson,“will lead to greater political inequality, and those who are further empoweredpolitically will use this to gain greater economic advantage, stacking thecards in their favor and increasing economic inequality even further” (geciteerdin Brynjolfsson en McAfee 2014: 172). Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz (2012)is een van de meest uitgesproken aanklagers van dit mechanisme, maar veleanderen wijzen er inmiddels ook op. Centraal in deze redenering is dat economischekrachten een rol spelen bij het vergroten en bestendigen van deinkomensongelijkheid, en dat “politics have shaped the market, and shaped itin ways that advantage the top at the expense of the rest”. Elk economisch systeemheeft regels en regulering en functioneert in een juridisch kader, maar erzijn verschillende kaders mogelijk en die hebben allemaal consequenties voorde verdeling van inkomen, voor groei, efficiëntie en stabiliteit (Stiglitz 2012:xix-xx). Politicologen in de vs onderzochten de besluitvorming bij 1.779 politiekekwesties in de afgelopen twintig jaar, en vonden dat “economic elites andorganized groups representing business interests have substantial independentimpacts on U.S. government policy, while average citizens and mass-basedinterest groups have little or no independent influence.” De conclusie die zijhieruit trekken is dat in de vs “the majority does not rule” (Gilens en Page
Page 2 and 3:
Hoe ongelijk is Nederland?
Page 8 and 9:
7lijst figuren en tabellenfiguren1.
Page 10:
9ten geleideHoeveel (on)gelijkheid
Page 14 and 15:
e c o n o m i s c h e o n g e l i j
Page 16 and 17:
Page 18 and 19:
Page 20 and 21:
Page 22 and 23:
Page 24 and 25:
Page 26 and 27:
Page 28 and 29:
Page 30 and 31:
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
Page 36 and 37:
Page 38:
DEEL Iontwikkeling van economische
Page 41 and 42:
40 h o e o n g e l i j k i s n e d
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 80 and 81:
4 vermogensongelijkheid in nederlan
Page 82 and 83:
v e r m o g e n s o n g e l i j k h
Page 84 and 85:
Page 86 and 87:
Page 88 and 89: v e r m o g e n s o n g e l i j k h
Page 102: DEEL IIgevolgen van economische ong
Page 105 and 106: 104 h o e o n g e l i j k i s n e d
Page 137: 136 h o e o n g e l i j k i s n e d
Page 153: 152 h o e o n g e l i j k i s n e d
show all

V28_Hoe_ongelijk_is_NL_volledig

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?