V28_Hoe_ongelijk_is_NL_volledig

22 h o e o n g e l i j k i s n e d e r l a n d ?filosofische tradities wordt op het belang ervan gewezen. Er bestaat vooral verschilvan mening over het soort gelijkheid dat nagestreefd dient te worden, of het soortongelijkheid dat bestreden dient te worden. Een klassieke positie, waarover veelconsensus bestaat, is dat mensen niet door toeval rijker zouden moeten kunnenworden dan anderen maar door eigen verdienste. 2Een kwestie waar vaak verschillend over wordt gedacht, is de vraag of het omgelijke kansen of gelijke uitkomsten gaat. Zo willen liberalen over het algemeen datmensen met gelijke kwaliteiten – dus ongeacht afkomst – toegang hebben totdezelfde posities. Sociaaldemocraten streven traditioneel vaker naar een gelijkeverdeling an sich, niet alleen van inkomen maar ook van kennis en macht. En christendemocratenpleiten vaker voor gelijke wederkerigheid. Sen zelf pleit niet voorgelijke uitkomsten maar voor gelijkheid aan mogelijkheden voor iedereen, ook welde capability-benadering genoemd. De taak van de overheid is, volgens hem, omiedereen zo uit te rusten en sociale instituties zo in te richten dat mensen zelf hunmogelijkheden kunnen realiseren.Toch bestaat onder filosofen wel verschil van mening over de morele prioriteit vangelijkheid. Sommigen vinden dat andere – morele – waarden belangrijker zijn dangelijkheid. De filosoof Frankfurt, bijvoorbeeld, stelt dat ongelijkheid er niet toedoet als iedereen maar een behoorlijk bestaan heeft. Oftewel: als iedereen voldoendeheeft, is het vanuit moreel oogpunt niet van belang dat sommigen meerhebben dan anderen (1988, in De Beer en Pekelharing 2006). Een variant hierop isde beroemde morele vuistregel van Rawls (1971), dat toenemende ongelijkheidgeen probleem is als (daardoor) de onderkant van de samenleving er eveneens opvooruitgaat (en als ongelijkheden verbonden zijn aan posities en ambten die vooriedereen openstaan). Ook wordt vaak een spanning gesuggereerd tussen de drieleuzen van de Franse revolutie – vrijheid, gelijkheid en broederschap –, waarbij deliberale invalshoek vanouds vooral vrijheid verkiest, de sociaaldemocratischevooral gelijkheid benadrukt en de christendemocratie broederschap.Een tweede bron voor de mate van legitimiteit van (on)gelijkheid zijn burgers zelf;de percepties van de bevolking zijn dan leidend. Hoe wordt in de publieke opiniegedacht over rechtvaardigheidsvragen omtrent inkomen? Volgens de Nederlands-Hongaarse econoom Smirzai is in Nederland sprake van een waar nivelleringsethos(wrr 1996b).