V28_Hoe_ongelijk_is_NL_volledig

Recommendations

Info

g r o e i e n d e b e l o n i n g s v e r s c h i l l e n i n n e d e r l a n d 633.2 verklaringen voor de groeiendebeloningsverschillenIn veel ontwikkelde economieën zijn de beloningsverschillen de afgelopen decenniatoegenomen (oeso 2008, 2011), nadat zij in de periode daarvoor juist warenafgenomen. De groeiende loonongelijkheid manifesteerde zich het sterkst in deVerenigde Staten en in het Verenigd Koninkrijk, hetgeen verklaart waarom vooralin die landen veel onderzoek is gedaan naar de achtergronden ervan.Onder economen, die de meeste studies naar beloningsverschillen verrichten,overheersen twee verklaringen voor de toename van de loonongelijkheid, namelijktechnologische ontwikkeling en de globalisering. Beide verklaringen richtende aandacht primair op de loonkloof tussen hoog en laag opgeleiden.De verklaring die onder economen bekend is als skill-biased technological change,stelt dat de introductie van nieuwe productietechnologieën de vraag naar hoogopgeleide arbeidskrachten doet toenemen en de vraag naar laag opgeleiden doetafnemen. Simpel gezegd: hoog opgeleiden werken met computers, laag opgeleidenworden door computers vervangen. Door de grotere vraag naar hoog opgeleiden,worden zij relatief schaars en gaat hun loon omhoog. Voor de laag opgeleiden geldthet omgekeerde: voor hen zijn er steeds minder banen beschikbaar, waardoor hunloon onder druk staat.In een meer genuanceerde variant wordt ook rekening gehouden met het beschikbareaanbod aan arbeidskrachten. Immers, door de stijging van de onderwijsdeelnameneemt het aanbod van hoger opgeleide arbeidskrachten toe, terwijl het aanbodvan lager opgeleiden afneemt. Zoals de Nederlandse econoom en NobelprijswinnaarJan Tinbergen al in de jaren zeventig beschreef, ontstaat er dan een ‘racetussen opleiding en technologie’. Vergroot technologische ontwikkeling de vraagnaar hoger opgeleiden sneller dan de onderwijsexpansie het aanbod doet stijgen,dan worden hoog opgeleiden relatief schaarser en stijgt hun loon. Gaat de onderwijsexpansieechter sneller dan de technologische ontwikkeling, dan ontstaat erjuist een overaanbod aan hoog opgeleiden en zal hun loon dalen. Tinbergen (1975)constateerde dat tot in de jaren zeventig het onderwijs de race had gewonnen,waardoor de loonverschillen tussen hoog en laag opgeleiden in de voorgaandedecennia kleiner werden. Hij voorzag echter dat dit in de toekomst mogelijk anderszou zijn, doordat de deelname aan het hoger onderwijs langzamerhand haar verzadigingspuntzou bereiken, terwijl de technologische ontwikkeling eindeloos doorkan gaan. Inderdaad wordt de groei van de loonverschillen in de afgelopen decenniawel gezien als aanwijzing dat de technologie inmiddels de race van het onderwijsheeft gewonnen (vergelijk Jacobs 2003, Goldin en Katz 2008).
64 h o e o n g e l i j k i s n e d e r l a n d ?Globalisering kan een vergelijkbaar effect hebben als technologische ontwikkeling.De laagopgeleiden in de rijke landen ondervinden steeds meer concurrentie van deveel lager betaalde laag opgeleiden in opkomende economieën. Hoog opgeleidenzouden juist profiteren van de globalisering doordat zij hun capaciteiten in zekerezin op de hele wereld te gelde kunnen maken. Ook hierdoor zouden de lonen vanlaag opgeleiden onder druk staan en zou het beloningsverschil met hoog opgeleidentoenemen (Wood 1998, Jaumotte et al. 2013).Lange tijd had de technologieverklaring de meeste aanhang onder economen. Delaatste jaren krijgt echter ook de globaliseringsverklaring steeds meer aandacht(vergelijk Krugman 2007). Dat is het gevolg van de snelle opmars van opkomendelageloneneconomieën als China, India en Brazilië, waardoor het effect van globaliseringsteeds zichtbaarder wordt. Daarnaast stellen Jaumotte et al. (2013) dat hetvooral de (meer recente) globalisering van kapitaalmarkten is die de ongelijkheidvergroot. Toch schieten deze verklaringen tekort om de groeiende loonongelijkheidafdoende te verklaren (vergelijk Krugman 2007).Ten eerste is er opmerkelijk weinig direct bewijs dat de technologische ontwikkelingis versneld of van karakter is veranderd, waardoor vooral banen voor laagopgeleiden verdwijnen. Veel studies schatten eerst het effect van andere factorenen veronderstellen dan simpelweg dat het ‘onverklaarde’ deel het gevolg is vantechnologische ontwikkeling. Echter, een van de belangrijkste indicatoren voortechnologische vooruitgang, namelijk de groei van de arbeidsproductiviteit, issinds de jaren tachtig niet gestegen maar juist afgenomen. Ander onderzoek duidterop dat nieuwe technologieën veeleer de banen van middelbaar opgeleiden vernietigendan van de laagst opgeleiden (Autor et al. 2008). Zo worden schoonmakersen taxichauffeurs niet door computers en robots vervangen, maar boekhoudersen administratief medewerkers wel.Ten tweede overtuigt de globaliseringsverklaring niet doordat de loonongelijkheidhet eerst begon toe te nemen en het sterkst is toegenomen in landen die juist relatiefgesloten zijn en weinig internationale handel drijven, zoals de Verenigde Staten.De toename van de loonverschillen in kleine open economieën als Zweden,Denemarken, België en Nederland is daarentegen beperkter gebleven.In de derde plaats verklaren de technologische ontwikkeling en globaliseringvooral een toename van de ongelijkheid tussen opleidingsniveaus. Verschillendestudies hebben echter laten zien dat ook tussen werknemers met hetzelfde opleidingsniveaude loonverschillen zijn toegenomen. De meeste studies duiden eropdat de toename van de totale loonongelijkheid voor het grootste deel wordt veroorzaaktdoor grotere verschillen binnen groepen en minder door grotere verschil-
Page 2 and 3:
Hoe ongelijk is Nederland?
Page 8 and 9:
7lijst figuren en tabellenfiguren1.
Page 10:
9ten geleideHoeveel (on)gelijkheid
Page 14 and 15: e c o n o m i s c h e o n g e l i j
Page 38: DEEL Iontwikkeling van economische
Page 41 and 42: 40 h o e o n g e l i j k i s n e d
Page 63: 62 h o e o n g e l i j k i s n e d
Page 80 and 81: 4 vermogensongelijkheid in nederlan
Page 82 and 83: v e r m o g e n s o n g e l i j k h
Page 102: DEEL IIgevolgen van economische ong
Page 115 and 116:
114 h o e o n g e l i j k i s n e d
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153:
show all

V28_Hoe_ongelijk_is_NL_volledig

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?