tc çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü maliye anabilim ...

4.2.2.2.1. Karşılaştırılabilir Fiyat Yöntemi
120
Karşılaştırılabilir fiyat yöntemi, bir mükellefin uygulayacağı emsallere uygun
satış fiyatının, karşılaştırılabilir mal veya hizmet alım satımında bulunan ve aralarında
herhangi bir şekilde ilişki bulunmayan gerçek veya tüzel kişilerin birbirleriyle yaptıkları
işlemlerde uygulayacağı piyasa fiyatı ile karşılaştırılarak tespit edilmesini ifade
etmektedir. Bu yöntemin uygulanabilmesi için ilişkili kişilerle yapılan işlemin,
birbirleriyle ilişkili olmayan kişilerin yaptıkları işlem ile karşılaştırılabilir nitelikte
olması gerekmektedir. 350
Karşılaştırılabilir nitelik kavramı, işleme konu mal veya hizmet ile işlemin
koşullarının gerek ilişkili kişiler arasındaki işlemlerde, gerekse aralarında ilişki
bulunmayan kişilerin arasındaki işlemlerde benzer nitelikte olmasını ifade etmektedir.
Söz konusu işlemler arasında, ölçülebilir nitelikte küçük farklılıklar varsa, bu
farklılıklar düzeltilerek yöntemin uygulanması mümkündür. Ancak, farklılıkların büyük
olması ya da farklılıkların ölçülebilmesinin yani somut bir biçimde, tespit işlemlerinde
dikkate alınabilme imkanının mümkün olmaması halinde, yöntemin de uygulanabilmesi
mümkün olmayacaktır. Doğrudan karşılaştırma yapılmasına imkan veren bu yöntem,
karşılaştırılabilir kontrol dışı işlemler için uygulamada en sık kullanılan yöntemdir. 351
Karşılaştırılabilir fiyat yöntemine ilişkin olarak verilebilecek bir örnek
aşağıdaki gibidir: 352
verilmiştir:
Türkiye’de yerleşik tam mükellef (A) Kurumunun yaptığı işlemler aşağıda
Yıllık olarak ürettiği 10.000 tonluk işlenmiş pamuğun % 25’ini İngiltere’de
yerleşik ilişkili (B) Kurumuna, % 30’unu da Fransa’da yerleşik ilişkili (C) Kurumuna
ton başına 1.000 YTL’den peşin olarak ödenmek üzere satmaktadır.
Kalan ürünü (% 45) ise yurt içindeki ilişkisiz şirketlere 1.500 YTL’den üç
aylık vade ile satmaktadır.
(A) Kurumu tarafından yurt içindeki ilişkisiz şirketlere yapılan satışlar,
karşılaştırılabilir kontrol dışı işlemler olarak esas alınabilecektir. Ancak, (A)
Kurumunun gerek yurt dışındaki ilişkili şirketler (B) ve (C), gerekse yurt içindeki
ilişkisiz şirketlerle arasındaki işlemlerde karşılaştırılabilirlik analizi yapılacak olup,
350 Yıldız, Murat, (2007), a.g.e., ss.87
351 Kapusuzoğlu, Tuncay, (2006), a.g.m., http://www.vergidunyasi.com.tr/DergiIcerik.aspx?ID=3206
352 Maliye Bakanlığı, ‘Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Genel
Tebliğ’, Seri No:1, ss.20