tc çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü maliye anabilim ...

olarak hizmetlerini en üst seviyede sunmak zorunda olan devletler, vergi gelirlerini
kamu harcamalarına paralel olarak yükseltmek veya aynı tutmak zorundadırlar.
Ekonomik büyümeyi sağlamak için ülkeye yabancı sermaye çekmek adına gelir ve
kurumlar vergisinde yaptıkları azalmaları telafi etmek için diğer vergi gelirlerini artırma
çabasına girişmişlerdir. Bu nedenle ülkeler vergi gelirlerini artırmak için mobilitisi
düşük işgücü üzerindeki vergileri ve yine kolay yansıması nedeniyle görece daha az
mobil olan nihai tüketiciler üzerinde kalan genel tüketim vergilerininin oranlarını
artırmışlardır. 166
Dolaysız vergilere kıyasla bu tip vergilerin oranlarında artış eğiliminin olması,
vergi rekabeti sonucu vergi yükünün mobil üretim faktörlerinden mobil olmayanlara
doğru kaydığının bir göstergesi olarak değerlendirilebilir. 167
Vergi rekabeti özellikle gelişmiş ülkelerde emek üzerinden alınan vergilerin
artmasına, sermaye üzerinden alınan vergilerin azalmasına yol açmakla birlikte, mevcut
harcama düzeyini muhafaza etmek isteyen ülkelerin vergi gelirlerinin milli gelirleri
içindeki payını muhafaza etmeye yarayacak karmaşık vergisel düzenlemelere gitmek
suretiyle vergi tabanlarını koruma amacıyla yeni rekabet araçları geliştirmelerine neden
olmuştur. Bu araçlardan biri de, gelirin vergilendirilmesinde emek ve sermaye
gelirlerinin farklı oranlarda vergilendirilmesini esas alan ikili gelir vergisi sistemidir. 168
Hareket kabiliyeti yüksek olan sermayenin ülkeye çekilmesini sağlamak amacıyla
sermayenin üzerindeki vergi yükü hafifletilmekte fakat bunun sonucunda vergi
hasılatında meydana gelecek olan kayıpların telafisi içinde emek gelirleri üzerindeki
vergi yükü artırılmaktadır.
İlk olarak 1990’lı yıllarda İskandinav ülkelerinde uygulanmaya başlayan ikili
gelir vergisi sistemi; daha mobil olan sermaye gelirleri (faiz, kar payı ve sermaye
kazançları) üzerinden daha düşük ve düz oranlı bir vergi alırken emek gelirlerinden
daha yüksek ve artan oranlı bir vergi almaktadır. Örneğin, Norveç 1992’de geçtiği ikili
gelir vergisi uygulaması ile tüm sermaye gelirlerini yüzde 28 üzerinden vergiye tabi
tutarken emek gelirlerine uygulanan en yüksek vergi oranını yüzde 50 olarak belirlemiş;
bu oranı 2000’de yüzde 56’ya çıkarmıştır. 169
166 Aktan, Coşkun C., Vural İstiklal Y., (2004), a.g.m. ss.5
167 Aktan, Coşkun C., Vural İstiklal Y., (2004), a.g.m. ss.5
168 Aktan, Coşkun C., Vural İstiklal Y., (2004), a.g.m. ss.6
169 Aktan, Coşkun C., Vural İstiklal Y., (2004), a.g.m. ss.5
48