tc çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü maliye anabilim ...

gideceklerdir. Üçüncüsü ise, devletlerin vergi politikalarında yaptıkları değişikliklerin
diğer ülkelerdeki politika yapıcıların alacakları kararlarda önemli etkiler
doğurmasıdır. 154
Vergi rekabeti dolayısıyla vergi gelirlerindeki değişiklik başlıca iki etkiye
bağlıdır. Bunlar ‘vergi oranı etkisi’ ve ‘vergi matrahı etkisi’ dir. Vergi oranının
artmasının vergi gelirlerini artırıcı etkisine ‘vergi oranı etkisi’ denilmektedir. Bu olumlu
bir etkidir. Bir diğeri ise, dışa açık ekonomilerde vergi oranlarındaki artış sonucu
değişken sermaye stokunun yurt dışına çıkarılması sonucu vergi matrahının ve
dolayısıyla vergi gelirlerinin azalmasına yol açan ‘vergi matrahı etkisi’ dir. 155
Vergi rekabeti; vergi oranı düşürülerek ve/veya vergi matrahı genişletilerek
gerçekleştirilebilir. Hem vergi oranı hem vergi matrahı yatırımlar için teşvikleri
belirleyici unsurlardır. Vergi matrahları, zamana ve ülkelere göre büyük ölçüde değişim
gösterirler. 156 Bir ülkede finansal sermayeye ilişkin vergilendirilebilir kapasitenin
bulunmaması durumunda vergi oranlarında indirime gidilmesi sonucunda o ülkeye
yabancı sermaye girişi gerçekleşecektir ve vergi gelirlerinin artmasına neden olacaktır.
Fakat geniş vergilendirilebilir kaynaklara sahip bulunan bir ülkenin vergi oranlarında
indirime gitmesi ülkeye yabancı kaynak girişini sağlayacak, ancak bunun, sermaye
girişinin vergi oranlarındaki düşüşü telafi edecek boyutta olmaması durumunda vergi
gelirleri düşecektir. 157
Literatürde çeşitli vergi oranı tanımları yer almaktadır. Bunlar Efektif Marjinal
Vergi Oranları, Efektif Ortalama Vergi Oranları ve Kanuni Vergi Oranlarıdır.
Kanuni vergi oranları, ülkelerin vergi kanunlarında yer alan oranlardır. Fakat
mükellefler her zaman bu oran üzerinden vergi ödemezler. Mükelleflerin ödeyeceği
vergiler, kanunlarda yazılı indirim, istisna, muafiyetlerle değişebilir. Buradan hareketle,
mükellefin fiili olarak ödemiş olduğu vergi miktarının, vergi matrahına oranı, efektif
ortalama vergi oranını verir. Buna karşın, ödenen vergide meydana gelen artışın
(azalışın) vergi matrahında meydana gelen artışa (azalışa) oranı marjinal vergi oranını
verir.
Kanuni vergi oranlarının vergi matrahını dikkate almadığından dolayı
yatırımların teşvik derecesini yeterince yansıtmadığı görüşü bulunmaktadır. Oysa ki
154 Giray, Filiz, (2005), a.g.m., ss.95
155 Giray, Filiz, (2005), a.g.m., ss.97
156 Giray, Filiz, (2005), a.g.m., ss.94
157 Öğüt, Semih, (2003), a.g.m., ss.216
43