tc çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü maliye anabilim ...

vergileri açısından gümrük bölgesi dışında sayıldığı ve olağan gümrük kontrollerine tabi
olmadığı bir devletin topraklarının bir parçası olarak tanımlanmaktadır. 172
Genel olarak serbest bölgeler; ülkede geçerli ticari, mali ve iktisadi alanlara
ilişkin hukuki ve idari düzenlemelerin uygulanmadığı veya kısmen uygulandığı, sınai ve
ticari faaliyetler için daha geniş teşviklerin tanındığı ve fiziki olarak ülkenin diğer
kısımlarından ayrılan yerler olarak tanımlanabilir. 173
Bazı serbest bölgeler, zararlı vergi rekabetinin tercihli vergi rejimi türü içinde
değerlendirilmektedirler. Birçok yönden benzerlikler gösteren serbest bölgeler ve vergi
cennetleri arasında farklılıklar bulunmaktadır. Serbest bölgeler, sabit oranda vergilerin
ödendiği veya verginin hiç olmadığı vergi cennetlerinden oldukça farklıdırlar. Bu
farklılıklar şu şekilde sıralanabilir. 174
- Serbest bölgelerde genellikle sınırlı bir zaman dilimi için tercihli bir vergi
rejimi uygulanır. Ülkenin bir bölümünü kapsarlar vergi cennetleri ise tüm ülkeyi
kapsamakta olup, zaman sınırlaması genellikle olmaksızın vergisel teşvikler uygulanır.
- Bir serbest bölge, kendi kendine sürdürülebilir kalkınmaya izin veren pozitif
bir faktör olmayı planlayabilir. Bu amaçla bir serbest bölge vergi cennetinden farklı
olarak, sadece vergisel teşvikler ile çekilen kaynakların bu bölgede kullanılmasını değil,
aynı zamanda tüm ülkenin ekonomik kalkınması için kullanımını sağlayabilir. Vergi
cennetleri kontrolsüz kalkınmayı belirler. Bu ise, ülke için istikrarsız bir refah yaratır.
- Her bir yeni ekonomik faaliyeti hoş karşılayan vergi cennetlerinin tersine
serbest bölgelerde, sadece bazı belirlenmiş sektörlerdeki faaliyetlere izin veren kurallar
bulunmaktadır. Böyle kurallara belirli bir bölgesel kalkınma planına uyum sağlayacak,
yani bölgede dengeli ve kontollü bir kalkınmaya ulaşmayı sağlayacak girişimlerin
kurulması için ihtiyaç duyulur.
- Vergi cenneti ülkeler gelir vergisi bakımından “alt düzeyde rekabeti”
önlemeye uğraşmamakta, aktif olarak diğer ülkelerdeki gelir vergisi gelirlerindeki
erozyona katkı sağlamaktadırlar. Bu nedenle bu ülkelerin zararlı vergi rekabetini
önlemede işbirliği yapmaları olası değildir. Tersine tercihli vergi rejimi uygulayan bir
ülke, ancak risk altında zararlı vergi rekabetinin yayılmasından önemli gelir
172 Organ, İbrahim, (2003), a.g.m., http://www.vergidunyasi.com.tr/DergiIcerik.aspx?ID=4226
173 Dış Ticaret Müsteşarlığı, ‘Serbest Bölgeler’ http://www.dtm.gov.tr/dtmweb/index.cfm?action=detay
&dil=TR&yayinid=1131&icerikid=1237&from=home
174 OECD, (1998), a.g.e., ss.20
51