tc çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü maliye anabilim ...

pazardan kaynaklanan farklılıklar da dikkate alınacaktır. Zira İngiltere, Fransa ve
Türkiye’nin sahip olduğu pazarların farklılığı pazar şartlarında ve dolayısıyla
fiyatlandırmalarda da farklı sonuçların ortaya çıkmasına neden olabilir. Ayrıca, söz
konusu olayda satış miktarı ve satış şartları da emsallere uygun fiyat ya da bedeli
etkilediğinden işlem düzeltimi gerekmektedir. Yapılan işlem düzeltimi sonucu
karşılaştırılabilir fiyat yönteminin uygulanabilmesi mümkündür.
4.2.2.2.2. Maliyet Artı Yöntemi
121
Emsallere uygun fiyatın, ilgili mal ya da hizmet maliyet bedelinin uygun bir
brüt kar oranı kadar arttırılması suretiyle hesaplanmasını ifade etmektedir. Buradaki
uygun brüt kar oranı, söz konusu mal veya hizmet alım veya satım anında ilişkisiz
kişilere satılması halinde uygulanacak fiyatı yansıtan kar oranını ifade etmektedir. Eğer
koşullar uygunsa, işlemi yapan mükellefin bu mal veya hizmetlere ilişkin olarak
ilişkisiz kişilerle yaptığı işlemlerde uyguladığı genel brüt kar marjı (iç emsal), ideal oran
olacaktır. Karşılaştırma için gerekli işlem sayısı yetersizse, uygun brüt kar oranı kıstası,
söz konusu mal veya hizmetin ilişkisiz kişilere satılması halinde uygulanacak fiyatı
yansıtan kar oranı olarak dikkate alınacaktır. Bu yöntem özellikle hammadde ve yarı
mamuller ile imal edilen mallara ilişkin işlemlerde uygulama alanı bulmaktadır. 353
gibidir: 354
Maliyet artı yöntemine ilişkin olarak verilebilecek bir örnek aşağıdaki
Türkiye’de tam mükellef olan (A) Kurumu, çanta üretimi yapmaktadır. (A)
Kurumu çantaları Romanya’da bulunan iştiraki (B)’ye satmaktadır. Her bir çantanın
maliyeti 50 YTL olup, çanta üretimine ilişkin olarak yapılan genel yönetim giderleri
üretim maliyetleri içinde izlenmektedir. (A) Kurumu söz konusu üretimine ilişkin
satışlardan % 5 brüt kâr elde etmiştir. (A) Kurumunun aynı ürünü ilişkisiz kişilere satışı
bulunmamaktadır.
Türkiye’deki tam mükellef (C) ve (D)’nin aralarında ilişki bulunmadığı ve
çanta üretimi yaparak Fransa’daki ilişkisiz alıcılara sattıkları tespit edilmiştir. Ancak,
(C) ve (D) Kurumları genel yönetim giderlerini faaliyet giderleri arasında izlemekte ve
söz konusu üretime ilişkin satışlardan % 10 brüt kâr elde etmektedir.
353 Yıldız, Murat, (2007), a.g.e., ss.87
354 Maliye Bakanlığı, a.g.e., ss.23