tc çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü maliye anabilim ...

idari birimler vergi rekabetinden olumsuz yönde etkilenmektedirler. Böylelikle vergisel
kolaylıklar sağlamada kendisinden daha dezavantajlı diğer ülkelerden vergi rekabeti ile
‘kalifiye’ beşeri sermayeyi ve yabancı sermayeyi ithal etmiş duruma gelirler. 9 Bunun
sonucunda ise, vergilendirme yetkisine sahip ülkeler ya da yerel yönetimler, eyaletler
gibi alt birimler tarafından yatırım faaliyetlerini kendi ülkelerine çekerek katma
değerlerini artırırlar.
1.1. Vergi Rekabeti Türleri
Rekabet edenler açısından vergi rekabetinin yatay vergi rekabeti ve dikey vergi
rekabeti olarak iki farklı rekabet biçimi bulunmaktadır. İki rekabet türü arasında hem
nedenler hem de sonuçlar açısından büyük farklar bulunmaktadır.
1.1.1. Rekabet Edenler Bakımından Vergi Rekabeti Türleri
Vergi rekabeti rekabet edenlerin konumuna göre yatay ve dikey vergi rekabeti
şeklinde iki ana grupta sınıflandırılabilir.
1.1.1.1. Yatay Vergi Rekabeti
Yatay vergi rekabeti, aynı seviyede olan iki veya daha fazla yönetimin
hareketli vergi kaynağı üzerindeki rekabetidir. 10 Aynı düzeyde olan iki veya daha fazla
yerel idarenin veya ulus devletin hareketli vergi kaynağı üzerinden vergi almaları ve
bunlardan birinin aldığı verginin, diğerinin vergi gelirlerini etkilemesi yatay vergi
rekabetine örnek gösterilebilir.
Yatay vergi rekabeti bir ülkenin kendi bünyesindeki yerel yönetimleri arasında
gerçekleşebildiği gibi uluslararası yönetimler arasında da gerçekleşebilir. 11
Yatay vergi rekabeti, aynı düzeydeki idareler arasındaki vergi rekabeti, üretim
faktörlerinin, firmaların ve bireylerin bölgeler arasındaki hareketliliğine
dayandırılmaktadır. Üretim faktörlerinin ve ekonomik birimlerin bölgeler arasındaki
9
Aktan, Coşkun Can. , Dileyici, D. ,Vural, İstiklal Y. , (2006), ‘Kamu Maliyesinde Çağdaş Yaklaşımlar’,
Ankara, Seçkin Yayınları, ss.71
10
Goodspeed, Timothy J., Çeviren: İsa Sağbaş (2003)“Vergi Rekabeti, Fayda Vergileri ve Mali
Federalizm”, Maliye Dergisi, Sayı 139 (Ocak- Nisan) s. 3.
11
Harun Kılıçaslan (2005) Avrupa Birliği’nde Vergi Rekabeti ve Türkiye, (Yüksek Lisans Tezi), Uludağ
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa, ss.8
5