tc çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü maliye anabilim ...

üzerindeki vergi oranını düşürdüğünde elde edeceği sermaye kazancı, diğer bölgelerin
vergi tabanları ve vergi hasılatlarının düşmesine neden olacaktır.
İki tür mali dışsallık bulunmaktadır. Bunlar dikey ve yatay mali dışsallıklardır.
Dikey mali dışsallık, farklı düzeydeki iki yönetimin aynı matrahı vergilediği durumdur.
Bu durumda bir yönetimin vergi oranlarındaki artış, daha düşük düzeyde vergi oranı
uygulayan yönetimin vergi matrahını etkileyecektir. Yatay mali dışsallık, aynı
düzeydeki iki yönetimin, iki vergileme otoritesi arasında hareketli olan bir vergi
matrahını vergilemesiyle oluşur. Herhangi bir vergileme otoritesi, özellikle hareketli bir
üretim faktörü üzerindeki vergi oranını belirlerken, hareketli vergi matrahının kaçacağı
ve hareketli faktörler üzerinde daha düşük vergi oranlarına yol açacağı korkusuyla diğer
ülkenin rekabetinden etkilenecektir. 61
Bölgeler farklı vergi oranlarını seçebilirler. Çünkü her bölge farklı üretim
teknolojilerine, farklı bireysel tercihlere ve değişen faktörlere sahiptir. Eğer vergi oranı
farklılaştırılırsa, ekonomide iki etkinsizlik türü mevcut olur. İlki kamusal mal düzeyi
konusunda oluşan etkinsizliktir. Çünkü bölgeler yukarıda belirtilen bölge içi
dışsallıkları dikkate almada başarısızdırlar. İkincisi, sermayenin bölgeler arasında yanlış
tahsisidir. Böylece sermayenin marjinal çıktısı, yüksek vergili bölgelerde nispi olarak
yüksek olacaktır. Eğer vergi oranları bölgeler arasında farklıysa tam etken kaynak
dağılımına ulaşılamaz. 62 Böyle davranışlar çeşitli bölge içi dışsallıkları yükseltebilir.
Tiebout teoremi, yerel yönetimler arasındaki rekabet sonucu, bireylerin
istedikleri kamusal malların etkin bir biçimde üretilebileceği hipotezine dayanmaktadır.
Günümüzde ülkeler arasında yabancı sermayeyi çekme alanında yaşanan rekabet için
çok da geçerli görünmemektedir.
1.2.2. Basit Vergi Rekabeti Modeli
Tiebout kuramına yapılan varsayım ilaveleri basit vergi rekabeti teorisinin
oluşumuna katkıda bulunmuştur. John D. Wilson (1986) ile George Zodrow ve Peter
Mieszkowski (1986) tarafından biçimlendirilen basit vergi rekabeti modeline göre yerel
61 Giray, Filiz, (2003), a.g.m. http://www.vergidunyasi.com.tr/DergiIcerik.aspx?ID=4065
62 Wilson, John, D., (1999), ‘Theories of Tax Competition’, National Tax Journal, ABI/INFORM Global,
52, 2; ss. 276,
19