tc çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü maliye anabilim ...

126
Yöntem, kontrollü bir işlemde mükellefin elde edeceği net kar marjı ile aynı
mükellefin karşılaştırılabilir kontrolsüz bir işlemden elde edeceği kar marjının
karşılaştırılması esasına dayanmaktadır. Diğer bir deyişle karşılaştırmanın yapılabilmesi
için, işletme içindeki emsal net kar marjı kullanılır. Eğer bu mümkün değilse, bağımsız
şirketlerin kontrolsüz bir işlemden elde ettikleri net kar marjı bir emsal olarak
kullanılmalıdır. Daha sonraki aşamada, bağlantılı şirketle bağımsız şirket arasında
yapılacak işlevsel analiz, işlemlerin karşılaştırılabilirliğinin saptanmasına ve sağlıklı
sonuçlar için gerekli düzeltimlerin yapılmasına ihtiyaç göstermektedir. 363
İşleme dayalı net kâr marjı yönteminin uygulanması maliyet artı ve yeniden
satış fiyatı yönteminin uygulanmasına benzerlik göstermektedir. İşleme dayalı net kâr
marjı yöntemi ile bu yöntemler arasındaki fark, diğer iki yöntemde brüt kâr marjı
hesaplanırken, bu yöntemde net faaliyet kâr marjının hesaplanmasıdır. Bu yöntemde de
karşılaştırılabilirlik analizi yapılacaktır. Ancak işlevlerde farklılık olsa dahi, net faaliyet
kâr marjı, bu farklılıktan maliyet artı ve yeniden satış fiyatı yönteminde dikkate alınan
brüt kâr marjına göre daha az etkilenmektedir. 364
İşleme dayalı net kar marjı yöntemine ilişkin bir örnek aşağıdaki gibidir: 365
Türkiye’de faaliyette bulunan dağıtım firmalarından (A), ilişkili firması (C)’ye
ve aynı sektörde faaliyet gösteren (B) firması da ilişkisiz (D) firmasına aynı marka
altında kompakt disk satmaktadırlar. (A) firması, sattığı mal için bir yıl garanti verirken,
(B) firması herhangi bir garanti vermemektedir. (A) firması, fiyat oluştururken garanti
hizmetinin maliyetlerini dikkate almamaktadır. Bu durumda, (A) ve (B) firmalarının
brüt satış kârları karşılaştırılabilir nitelikte bulunmamaktadır. Güvenilir bir karşılaştırma
yapılabilmesi için garanti hizmetine ilişkin olarak düzeltim yapılması gerekmektedir.
Ancak örneğimizde (A) firmasının üstlendiği garanti maliyetleri tam olarak
saptanamadığından, bu durum garanti hizmetine ilişkin düzeltim yapılmasını olanaksız
kılmaktadır.
Bununla birlikte, (A) ve (B) arasında başkaca maddi bir işlevsel farklılık yoksa
ve (A) firmasının satışlarına göre net kârı biliniyorsa, (A) firmasının net kâr marjı ile
(B) firmasının net kâr marjı, aynı temelde karşılaştırılarak, (A) firması ve ilişkili (C)
firması arasında gerçekleştirilen işlemlere ilişkin transfer fiyatlandırmasının tespitinde
işleme dayalı net kâr marjı yönteminin uygulanması mümkün olacaktır.
363 Kapusuzoğlu, Tuncay, (2006), a.g.m., http://www.vergidunyasi.com.tr/DergiIcerik.aspx?ID=3206
364 Maliye Bakanlığı, a.g.e., ss.32
365 Maliye Bakanlığı, a.g.e., ss.33-34