- Mükellefin kendisi için % 50’si- Çal›flmayan ve herhangi birgeliri olmayan efli için % 10’u- Çocuklar›n her biri için ayr› ayr›olmak üzere ilk iki çocuk için% 7,5’i- Di¤er çocuklar için % 5’iOlmak üzere ücretlinin flahsi vemedeni durumu dikkate al›narakhesaplanan indirim oranlar›n›n uygulanmas›sonucu bulunacak tutar›n,GVK’n›n 103.maddesinde yeralan Gelir Vergisi tarifesinin birincigelir dilimine uygulanan oranlaçarp›lmas› sonucu bulunacak indirimtutar›n›n 1/12’sinin ayl›k olarakhesaplanan gelir vergisinden mahsupedilmesi suretiyle bulunacakt›r.Asgari geçim indirimi tutar›, ücretinelde edildi¤i takvim y›l› bafl›ndageçerli olan ve sanayi kesimindeçal›flan 16 yafl›ndan büyük iflçileriçin uygulanan asgarî ücretin y›ll›kbrüt tutar›na yukar›da yer alanoranlar›n uygulanmas› ile bulunantutar›n, gelir vergisi tarifesinin birincigelir dilimine karfl›l›k gelen oranlaçarp›m› sonucu bulunur.AG‹’nin Y›ll›k Tutar› = (AsgariÜcretin Y›ll›k Brüt Tutar› x A.G.‹.Oran›) x % 15Asgari geçim indirimi y›ll›k tutar›,ücretlinin asgari geçim indirimindenbir y›l boyunca faydalanaca¤›net menfaattir. Ayl›k yap›lan ücretödemelerinde ise asgari geçimindirimi, hesaplanan y›ll›k tutar›n12’ye bölünmesi suretiyle uygulanacakve bir ay içerisinde yararlan›labilecekasgari geçim indirimitutar›, y›ll›k olarak hesaplanantutar›n 1/12’sini geçemeyecektir.Asgari geçim indiriminin y›ll›ktutar›, her ücretli için asgarî ücretüzerinden hesaplanan y›ll›k vergitutar›n› aflamayacak ve y›l› içerisindeasgari ücret tutar›nda meydanagelen de¤ifliklikler, asgarigeçim indirimi uygulamas›ndadikkate al›nmayacakt›r.Ücretlinin faydalanaca¤› azamiindirim tutar›, elde etti¤i ücret geliriüzerinden hesaplanan gelir vergisiile s›n›rl› oldu¤undan, mahsup edilecekk›sm›n fazla olmas› halindeücretliye herhangi bir iade yap›lmayacakt›r.18 yafl›n› doldurmufl çocuklardanö¤renimi sona erenler, ö¤reniminsona erdi¤i ay› takip eden aydanitibaren anne veya babas›n›n asgarigeçim indirimi hesab›nda dikkateal›nmayacaklard›r.Y›l içinde iflyeri veya iflvereni de-¤iflen ücretliler, yeni iflyerlerindeveya iflverenleri nezdinde çal›flmayabafllad›klar› aydan itibarenasgari geçim indiriminden yararlanmayadevam edeceklerdir.B- Gerçek Usule Tabi ÜcretlerinVergilendirilmesi:Gerçek usule tabi ücretlerin vergilendirilmesi2 flekilde yap›lmaktad›r.- Ücretten iflveren taraf›ndanvergi kesintisi yap›lmas›,- Elde edilen ücretin y›ll›k beyannameile beyan edilmesi,1- Kesinti Esas› YoluylaVergilendirme:‹stihkaklar›n ödenmesi s›ras›ndasorumlular taraf›ndan verginin kesilerekvergi dairelerine yat›r›lmas›nakesinti (tevkifat) usulü denilmektedir.Gerçek ücretlerin vergileriesas olarak bu yöntemle al›n›r.2- Ücretin Y›ll›k Beyanname ileBeyan Edilmesi:2009 y›l›nda elde ettikleri ücretgelirleri nedeniyle beyanname vermekzorunda olanlar afla¤›dasay›lm›flt›r.- Birden fazla iflverenden al›nanve kesinti yoluyla vergilendirilenücretlerden, birincidensonraki iflverenden al›nanücretlerin toplam› 22.000 TL’yi(GVK’n›n 103.maddesindeyaz›l› tarifenin ikinci gelir dilimindeyer alan tutar) aflanücretler,- Ücretlerini yabanc› bir memlekettekiiflverenden do¤rudando¤ruya alan hizmet erbab›,- ‹stisnadan faydalanmayanyabanc› elçilik ve konsoloslukmemur ve hizmetlileri,- Maliye Bakanl›¤›’nca y›ll›kbeyanname ile bildirilmesigerekli görülen ödemeler,- Kesinti yoluylavergilendirilmeyen yukar›dasay›lanlar d›fl›nda kalanücretler,a- Birden Fazla ‹flverendenAl›nan Ücretler:Birden fazla iflverenden ücret alanve birinciden sonraki iflverendenald›klar› ücretlerin toplam› GVK’dayaz›l› tarifenin ikinci gelir dilimindeyer alan tutar› (2009 y›l› için bututar 22.000 TL’dir.) aflmayan mükelleflerin,tamam› kesinti yoluylavergilendirilmifl ücretleri beyannamekapsam› d›fl›nda tutulmufltur.Bu durumda birinciden sonrakiiflverenden ald›klar› ücretlerin toplam›22.000 TL’yi aflmas› durumundaücretlerin tamam› (ilk iflverendenal›nan ücrette dahil olmaküzere) y›ll›k beyannameye dahiledilecektir.Birden fazla iflverenden ücret al›nmas›halinde, birinci iflverendenal›nan ücretin hangisi olaca¤› serbestçebelirlenebilecektir. Kesintiyetabi tutulmam›fl ücret gelirleri(di¤er ücretler hariç) için tutar› neolursa olsun y›ll›k beyanname verilecektir.b- Yabanc› Bir Ülkedeki ‹flverenTaraf›ndan Do¤rudan Do¤ruyaÖdenen Ücretler:Yabanc› ülkelerde bulunan iflverenlerdenal›nan ücretler (varsaTürkiye dahilindeki kazanç ve iratlar›ylabirlikte) bir beyanname ileikametgah›n›n bulundu¤u yerinvergi dairesine bildirilir ve vergilendirilir.Yabanc› ülkedeki iflverenlerdenal›nan ücretin do¤rudan do¤ruyaorada al›nmas› veya Türkiye’yegönderilmesi veya bankaya yat›r›lmas›vergilendirme bak›m›ndan birde¤ifliklik göstermez.Ancak kanunî ve ifl merkeziTürkiye’de bulunmayan dar mükellefiyetetabi iflverenlerin yan›ndaçal›flan hizmet erbab›na, iflvereninTürkiye d›fl›nda elde etti¤i kazançlar›üzerinden döviz olaraködedi¤i ücretler Gelir Vergisindenistisna tutulmufltur.34 • MESLEK‹ YAZILAR OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN
c- ‹stisnadan FaydalanmayanYabanc› Elçilik ve KonsoloslukMemur ve Hizmetlileri:Yabanc› ülkelerin Türkiye’de bulunanelçi, maslahatgüzar ve konsoloslar›ile elçilik ve konsolosluklaramensup olan ve o ülkenin uyru-¤unda bulunan memurlar› d›fl›ndakalan memur ve hizmetlilerin yaln›zcabu ifllerden dolay› ald›klar›ücretler, karfl›l›kl› olmak kofluluyla,gelir vergisinden istisna edilmifltir.Karfl›l›kl›l›k anlaflmas›n›n uygulanmad›¤›durumlarda karfl›l›k esas›nauymayan ülkenin Türkiye’dekitemsilcili¤inde çal›flan memurlaristisnadan yararlanamazlar. Bu durumdaücret sahipleri her y›l›n sonundatoplam ücretlerini y›ll›k gelirvergisi beyannamesiyle oturduklar›mahallin vergi dairesine beyanedeceklerdir.III- D‹⁄ER ÜCRETLERDEDURUM:Bir k›s›m hizmet erbab›n›n gerçekücret üzerinden vergilendirilmesiücretin saptanmas›ndaki güçlüknedeniyle mümkün olmamaktad›r.Buna göre afla¤›da yaz›l› hizmeterbab›n›n safi ücretleri, takvim y›l›bafl›nda geçerli olan ve sanayikesiminde çal›flan 16 yafl›ndanbüyük iflçiler için uygulanan asgariücretin y›ll›k brüt tutar›n›n 1/4’üolarak tespit edilecektir.- Kazançlar› basit usulde tespitedilen ticaret erbab› yan›ndaçal›flanlar,- Özel hizmetlerde çal›flanfloförler,- Özel inflaat sahiplerinin ücretleçal›flt›rd›¤› inflaat iflçileri,- Gayrimenkul sermaye irad›erbab› yan›nda çal›flanlar,- Gerçek ücretlerinin tespitineimkan olmamas› nedeniyle,Dan›fltay’›n olumlu görüflüyle,Maliye Bakanl›¤›nca bukapsama al›nanlar,- Di¤er ücretler için y›ll›k beyannameverilmez, di¤er gelirlernedeniyle beyanname verilmesihalinde de bu gelirler beyannameyedahil edilmez.IV- GEL‹R VERG‹S‹ TAR‹FES‹:271 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebli¤i ile; 1 GVK’n›n 103.maddesindeyer alan gelir vergisine tabi gelirlerin vergilendirilmesinde esas al›nan tarife,2009 takvim y›l› gelirlerinin vergilendirilmesinde esas al›nmak üzereafla¤›daki flekilde belirlenmifltir.Mükelleflere, y›ll›k gelir vergisi beyannamesi ile beyan edecekleri 2009y›l› kazançlar› üzerinden;8.700 TL’ye kadar % 1522.000 TL’nin 8.700 TL’si için 1.305 TL, fazlas› % 2050.000 TL’nin 22.000 TL’si için 3.965 TL, fazlas› % 2750.000 TL’den fazlas›n›n 50.000 TL’si için 11.525 TL, fazlas› % 35Oran›nda gelir vergisi hesaplanacakt›r.V- KONUYA ‹L‹fiK‹N ÖRNEKLER:Örnek 1: Bay (A), üç ayr› iflverenden ücret geliri elde etmekte olup, ücretlerintamam› kesinti yoluyla vergilendirilmifl bulunmaktad›r.Al›nan ÜcretlerBirinci ‹flverenden ‹kinci ‹flverenden Üçüncü ‹flverenden32.000 TL 20.000 TL 15.000 TLBirinci iflverenden al›nan ücret toplama dahil edilmeyecek olup, 2. ve 3.iflverenden al›nan ücretler toplam› (20.000 + 15.000 =) 35.000 TL, 22.000TL’lik beyan s›n›r›n› aflt›¤› için (32.000 + 20.000 + 15.000 =) 67.000 TL’likücret gelirinin tamam› beyan edilecektir.Örnek 2: Gerçek usulde ticari kazanç sahibi Bayan (B)’nin ticari kazanc›n›nyan›nda tamam› kesinti yoluyla vergilendirilmifl iki iflverenden ücretgeliri de bulunmaktad›r.Ticari KazançBirinci iflverenden al›nan ücret‹kinci iflverenden al›nan ücretMükellef elde etmifl oldu¤u ticari kazanc› nedeniyle mutlaka beyannameverecektir. Birinci iflverenden al›nan hariç, ikinci iflverenden al›nan ücretgeliri ise 22.000 TL’lik beyan s›n›r›n› aflmad›¤›ndan ücret gelirleri beyannameyedahil edil-meyecektir.Örnek 3: Efli çal›flmayan ve iki çocu¤u olan Bay (C), iki ayr› iflverendenücret geliri elde etmifl olup, ücretlerin tamam› kesinti yoluyla vergilendirilmiflbulunmaktad›r. ‹flverenlerce ücretler üzerinden ssk primi iflçi pay› (%14) ile iflsizlik sigortas› primi iflçi pay› (% 1) olarak 7.050 TL kesilereksosyal güvenlik kurumuna yat›r›lm›flt›r. Ayr›ca Bay (C) efli ve çocuklar›için 3.500 TL e¤itim ve sa¤l›k harcamas›nda (belgelendirilmifl) ve (X)‹lkö¤retim Okuluna da 1.000 TL’lik ba¤›flta bulunmufltur.Birinci ‹flverenden25.000 TL30.000 TL15.000 TL‹kinci ‹flverenden24.000 TL 23.000 TLBirinci iflverenden al›nan ücret toplama dahil edilmeyecek olup, ikinciiflverenden al›nan ücret toplam› 23.000 TL GVK’da yaz›l› vergi tarifesininikinci gelir diliminde yer alan (Bu tutar 2009 y›l› için 22.000 TL’dir), 22.000TL’lik beyan s›n›r›n› aflt›¤› için birinci ve ikinci iflverenden al›nan toplam(24.000 TL+23.000 TL=) 47.000 TL ücret gelirinin tamam› beyan edilecektir.BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010MESLEK‹ YAZILAR • 35