Doküman - asmmmo

Yaz›l› baflvuru geçerlilik flart› de¤ildir.‹flçi serbest zaman iste¤ini sözlüolarak da ifade edebilir, ancak iflvereninileride yaflayabilece¤i sorunlardakan›tlay›c› belge olmas› aç›s›ndanyaz›l› fleklin tercih edilmesi uygunolur. (Ücret ödeme, ödenen ücretiispat iflverene ait bir sorumluluktur,ücret yerine iflçiye serbest zamankulland›r›ld›¤› konusundaki ispatda iflverene ait olacakt›r.)Her ne kadar düzenlemelerde aç›kbir hüküm olmasa da iflçi, fazla saatlerleçal›flma karfl›l›¤›n›n bir k›sm›n›serbest zaman bir k›sm›n› isefazla mesai ücreti olarak isteyebilir.‹flçinin serbest zaman yönündeki iste¤ini,en geç o çal›flman›n karfl›l›¤›ödenmeden yapmas› beklenir 2 .C- ‹fiVEREN‹N ZORUNLULU⁄U‹flveren tek tarafl› ald›¤› bir kararlazaml› ücret yerine serbest zamankulland›ramaz. Zira fazla çal›flmakarfl›l›¤›nda ücret mi ödenece¤ineserbest zaman m› kullan›laca¤›naiflçi karar verecektir.‹flveren iflçinin bu serbest zamantalebini kabul etmek zorundad›r.Di¤er bir ifadeyle fazla saatlerle çal›flmakarfl›l›¤›nda iflveren iflçiyefazla mesai ücreti ödeyerek sorumlulu¤unuyerine getirmifl olmayacakt›r.Serbest zaman›n kullan›laca¤› alt›ayl›k dönemdeki günleri belirlemeyetkisi iflverendedir. Yönetmeli¤in 6nc› maddesine göre, iflveren iflçinintalep etti¤i bu serbest zaman› iflinveya iflyerinin gereklerine uygunolarak belirledi¤i tarihten itibaren iflgünleri içerisinde aral›ks›z ve ücretindebir kesinti yapmaks›z›n kulland›racakt›r.Hangi çal›flma saatindeserbest zaman› kullanma tercihiise iflçidedir.‹flveren bu serbest zaman› alt› ayiçinde kulland›rmal›d›r. Alt› ayl›ksürenin ne zamandan itibaren bafllayaca¤›nadair Kanunda ve Yönetmeliktebir aç›kl›k yoktur. Bu süreninbafllang›c› serbest zamana hak kazand›rançal›flmay› da içeren dönemeücretin ödenece¤i tarihtenitibaren hesaplanmas› daha do¤ruolacakt›r 3 .‹flçinin önceden iflverenle yapt›¤› iflsözleflmesi ile ya da toplu ifl sözleflmelerindefazla çal›flma karfl›l›-¤›nda serbest zaman verilece¤inedönük hükümler ba¤lay›c› olmayacakt›r.Fazla çal›flmas›n›n serbestzamanla de¤il zaml› ücretle ödenmesikurald›r. ‹flçinin bireysel vetoplu ifl sözleflmesiyle bu tercihindenönceden vazgeçebilece¤i kabul edilmemektedir.Her bir fazla çal›flmasonras›nda iflçinin bu iste¤i dikkateal›nacakt›r.III- BOfi ZAMANBofl zaman kavram› ‹fl Kanunundayer alan bir ifade de¤ildir. Bofl zamankavram›, esnek çal›flma süreleriile ‹fl Hukuku terminolojisinegirmifltir 4 .Pek çok kaynakta, bofl zaman,serbest zaman ifadesinin karfl›l›¤›olarak kullan›lm›fl olsa da serbestzamandan fark›n› belirtmek için“bofl zaman” kavram›n› bir çok yazartercih etmifltir.4857 say›l› ‹fl Kanununun 63 üncümaddesine göre, çal›flma süresi haftadaen çok 45 saattir. Bu esastanhareketle haftal›k 45 saatlik s›n›r bazenbelli bir dönem ortalamas› olarakkararlaflt›r›ld›¤›nda karfl›m›za denklefltirmekavram› ç›kar. Denklefltirmeesas›na göre çal›flma, belirli birzaman dilimi içerisinde haftal›k çal›flmasürelerinin üzerinde ve alt›ndayap›lan çal›flmalar›n ortalamas›n›nhaftal›k 45 saati geçmeyecek flekildetaraflarca yaz›l› olarak kararlaflt›r›lmas›d›r5 .Bofl zaman, denklefltirme döneminde,yap›lan fazla çal›flmalar›n azalt›lm›flhaftalarla denklefltirilmesi esnas›ndaiflverenin iflçiye çal›flt›¤› sürekadar verdi¤i bir zamand›r ve boflzamanda çal›fl›lmaz.Bofl zaman iflçiye alt› ayl›k birdönemde de¤il, denklefltirme dönemindeverilecektir. Bilindi¤i gibi denklefltirmedönemi kural olarak ikiayd›r.Bofl zaman daha önce çal›fl›lan süreninayn›s› kadard›r. Çal›fl›lan sürekadar bofl zaman tan›nmas› nedeniylebu dönem, iflçinin k›deme ba¤l›haklar›nda dikkate al›nacakt›r.IV- SONUÇ4857 say›l› ‹fl Kanununun en büyüközelliklerinden biri de esnek çal›flmamodellerine önceki ‹fl Kanununagöre fazlas›yla yer vermifl olmas›d›r.Esnek çal›flma iliflkilerinin bir sonucuolarak serbest zaman, bofl zaman kavramlar›çal›flma hayat›m›za girmifltir.1475 say›l› ‹fl Kanununda olmayanbir düzenlemeye yeni ‹fl Kanununun41 inci maddesinde yer verilerekfazla çal›flan ya da fazla sürelerleçal›flan bir iflçiye kural olarak zaml›ücret ödenecektir ancak iflçi istersegerçeklefltirdi¤i fazla saatlerleçal›flman›n karfl›l›¤›n› serbest zamanolarak kullanabilece¤ine iliflkinhüküm yer alm›flt›r.Serbest zaman, fazla çal›flman›n hersaati için yüzde elli, fazla süreliçal›flman›n yüzde yirmibefl art›r›ml›haliyle kullan›lacakt›r.Fazla çal›flman›n karfl›l›¤› olarakiflçiye serbest zaman verilmesiyaln›zca iflçinin talebiyle mümkündür.‹flverenin böylesi bir iste¤i gerçeklefltirme,di¤er bir ifadeyle iflçiyealt› ayl›k dönem içinde istedi¤i serbestzaman› verme zorunlulu¤ubulunmaktad›r.Bofl zaman ise, denklefltirme dönemiiçinde kullan›lan ve yap›lanfazla çal›flma kadar olan bir süredir,art›r›ml› de¤ildir. Fazla saatlerleyap›lan çal›flmalar e¤er denklefltirmedönemindeki azalt›lm›fl haftalardakiaz çal›flmalarla dengelenemiyorsa,iflveren iflçiye bofl zaman vererekbu denklefltirmeyi yapacakt›r.Kaynakça:12345Yrg. 9. HD’nin 15.03.2006 tarihlive E.2005/24836, K. 2006/6669say›l› karar›.Ercan AKY‹⁄‹T, Yeni ‹flYasas›nda Normali AflanÇal›flmalar, Tühis Dergisi, May›s2005, Say›:4, s.22.Ercan AKY‹⁄‹T, Yeni MevzuataGöre Haz›rlanm›fl ‹fl Hukuku, 4.Bas›, Ankara 2005, s.286.Nurflen CAN‹KL‹O⁄LU, 4857Say›l› Kanuna Göre Çal›flmaSüresi ve Bu Sürenin GünlereBölünmesi, Toprak ‹flverenDergisi Y›l 2005, Say›: 66, s.8.Arif TEM‹R, DenklefltirmeEsas›na Göre Çal›flmaUygulamas›, Yaklafl›m Dergisi,Haziran 2005, Say›: 150.60 • SOSYAL GÜVENL‹K OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN