MINTZAMENAN ANTOLAKETAABERASTASUNA<strong>Helduen</strong> euskalduntzearen oinarrizko kurrikuluaJARIOTASUNAematean ere. Testutransakzionaletan, berriz,ondo antolatu etaegituratutakoadierazpenak egingo ditu,beharrezko dituenkohesio-forma,antolatzaile, esapide etaabarrez baliatuz.Maila honi dagozkion testu-mota guztiak sortzekogai da. Bere adierazpena aberatsa da oso; hau da,erabiltzen duen lexikoa ugaria eta zabala da, iturriaskotatik hartutakoa. Egiturei dagokionez, asko etaera askotakoak dira erabiltzen dituen elementulinguistikoak, eta guzti horrek testuaren luzelaburreaneragina izango du.Kultura orokorraren mailan edozein euskalhizketaren inguruan jatorrizko hiztunarenparekoaren erritmo eta naturaltasunaz arituko daeta diskurtso osoan erritmo bera mantenduko du.antolatzaile, kohesio--forma eta loturazbaliatzeko.Maila honi dagozkion testuak ahoz sortzeko gai da.Hizkuntzaren ezagutza zabala eta ona izanik,guztia erabiltzera arriskatuko da, baina zenbaitetanakatsak egingo ditu.Elkarreraginezko kontestu ezagunetan jardunajarraia eta naturala izango du. Diskurtsotransakzionaletan ere naturaltasunez eta erritmoegokiz arituko da; baina zenbaitetan, gaiarenkonplexutasunagatik edo, naturaltasuna gal dezake.zenbait zalantza etaizango du zenbaitetanatzera-, aurrera--pausoeta zuzenketak eginbeharra, herri--hizkeraerabiltzen duensolaskidearekin aridenean edo gaiaezezaguna edotaespezializatua baldinbada, batez ere.Maila honi dagozkion testuak (elkarrizketak,narrazioak, deskribapenak, azalpenak, argudioak,...)ahoz sortzeko gai izango da, baina testuaren luzelaburrabeti ere egoerari, hartzaileari, gaiarenezagutzari lotuko zaizkio. Alderdimorfosintaktikoaren ezagutza zabala eta lexikoaberatsa izango duenez, guztia erabiltzeraarriskatuko da eta arriskatzeak berak zenbait akatsegitera bultzatuko du.Ideia nagusiak eta baita zehaztasunak ere behinbaino gehiagotan esango ditu, esandakoa bilduz etabeste era batean adieraziz eta aldi berean hurrenesango duenarekin lotura eginez.Elkarreraginezko kontestu ezagunetan(familiarteko, aisialdiko, lagunarteko... esparrutan)jarduna jarraia eta naturala izango du. Gaiezezagunen inguruan bere iritzia edota azalpenaegin behar duenean, berriz, moteldu egingo dadiskurtsoa ahalik eta egitura, forma, esapide edotaadierazpiderik egokienaren bila, berau aurkitu arte.Geldiune hauek betelan-hitzez estaltzeko gaiizango da, aipatu geldiuneak ia nabarmenduko ezdirelarik.ere, azalpen etaargudioetan diskurtsoantolatu eta josia egitekoarazoak izan ditzake,testuaren osotasun etabatasunaren kaltetan.Kosta egingo zaio maila honi dagozkion testuaksortzea. Azalpen eta argudioetan, batez ere, galdutaibiliko da, ez baitu adierazpide nahikorik izango; etaoso egitura sinplea duten adierazpenak egingo ditu.Kontestu eta gai ezagunak izanik, bere adierazpenamotel eta geldiunez betea gerta daiteke eta horieksaihesteko estrategiarik erabili ezean komunikazioaetenda gera daiteke.testu trasakzionaletan,berriz, egiturarenaztarnarik ez zaioantzemango, testuinkoherente eta loturarikgabekoak eginez.Zailtasun nabarmenak ditu kultura orokorrarenmailako gaien inguruan testuak osatzeko,berauek osatzeko behar izango dituen hizkuntztresnarik izango ez duelako.Bere jarduna jarraia eta naturala egiteko arazoakizango ditu eta testuak sortzean oso ekoizpen urriaadieraziko du.113
3. MAILARAKO EBALUAZIO-IRIZPIDEAK:➎ZUZENTASUNAEz du inolako arazorik izango kultura orokorreko edozein gai,baita bere ezagutza-mundutik hurbileko gai espezializatuakere, zuzen adierazteko.Alderdi morfosintaktiko, lexiko eta ortografia eta puntuazio--marken erabilera zuzena eta zehatza egingo du.EGOKITASUNAEz du inolako arazorik izango kultura orokorreko edozeingairen inguruan eta edozein esparrutan erregistro egokiaaukeratzen.➍Zuzen erabiltzen ditu maila honetako egiturak, alderdimorfosintaktikoaren ezagutza ona erakutsiz. Ortografia etapuntuazio-markez ere zuzen baliatzen da eta gaiari dagokionlexiko zehatzaren erabilera zuzena egiten du.Ez du eragozpenik kultura orokorraren mailankontestuaren arabera testuari eta gaiari dagokionerregistroa aukeratzeko. Hala ere, gaia ezezagunadenean arazoak izan ditzake, baina adierazpen egokiaizaten jarraituko du.➌Maila honi dagozkion testuak idazterakoan ez du alderdimorfosintaktikoan aparteko arazorik izango, zenbaitetanadierazi beharrekoaren konplexutasunagatik edo, sintaxiarenarloko akatsen bat egiten badu ere. Dena den, ez du akatssistematikorik egingo. Lexiko aberatsa du erabiliko dituensinonimo eta berformulazio eta abarretan ikusi ahal izangodenez, eta ez du ortografia eta puntuazio-marken erabileranoztoporik. Gertatzen diren hutsegite bakan horiek gaiareneta egoeraren berezitasunei zor zaie.Gaia kultura orokorraren mailaren eremukoa izanik, beremundu-ezagutzatik eta interesetik urrunekoa bada,zenbaitetan arazoak izaten ditu adierazi nahi duenaegokitasunez adierazteko: alferrikako informazioa emangodu eta baita hitz desegokiak erabili ere, besteak beste,gaia guztiz menperatzen ez duelako. Bestelakoetan ez duaparteko arazorik izango kontestuari dagokion erregistromotaaukeratzeko.➋Maila morfosintaktikoan zein lexiko eta ortografian egingodituen akatsek hainbat egitura eta forma ez dituela ondomenperatzen adieraziko dute. Idazlanaren haria ulertu ahalizateko ahalegin berezia egin behar izango da eta birritanedoirakurri.Zailtasunak izango ditu kultura orokorreko zenbait gaireninguruan erregistroa aukeratu eta egokitzeko etazenbaitetan ereduetara jo behar izango du, idatzia ondoburutuko badu.➊Maila desberdinetako akatsak sistematikoki azalduko dirabere idatzietan, idatzia ulergaitza eginez.Nekez asmatuko du gaiak, kontestuak eta abar eskatzenduen erregistroarekin. Buruz ikasitako egitura etaklitxeetara joko du besterik ezean.114