Helduen Euskalduntzearen Oinarrizko Kurrikulua (HEOK) - HABE

2. MAILARAKO EDUKIAK: IRAKURMENAHelduen euskalduntzearen oinarrizko kurrikuluaadierazpide linguistiko-testualakINSTRUKZIOA. Agintera. Geroaldia. Bigarren pertsonaren erabilera. Aginte-perpausak. Denborazko adierazleak:-(e)nean, ondoren, arte, eta gero,......NARRAZIOA. Gertaeraren egilea (NORK/NOR). NORI zuzendua. NON, NOIZ gertatua. NOLA gertatua.... Orain eta lehenaldiko gertaerak: burutuak, ez-burutuak eta ezburutupuntukariak.. Narrazioaren adierazleak:-Sarrera: behin, behin batean, egun batean...-Erritmo-aldatzaileak: berehala, bat batean, halako batean,orduan...-Aldi-antolatzaileak: hurrengo egunean, biharamunean.... Norbaiten esanak, usteak, galderak, gogoak.... adieraztekoestilo zuzena, zehar estiloa nahiz zehar estilo librea. Adibidez:“Gaur arratsaldean zinera joan nahi dut —esan zuen Terek.”/“Terek arratsalde hartan zinera joan nahi zuela esan zuen.”/“Tere ez zen gurekin etorri. Arratsalde horretan zinera joannahi zuen.”. Denborazkoak: -(e)nean, eta gero, ondoren, baino lehen,aurretik, -t(z)ean, arte, bezain laster, bitartean, -n bakoitzean, -n guztietan......DESKRIBAPENA. Adjektiboak: KualifikatiboakAtzizki adjektibatzaileak: -garri, -tar, dun, -ti, -tsu. Konparaketa: graduazioa. Aditza: Denbora: orain eta lehenaldia.Aspektua: ez-burutu puntukaria, ez-burutua, burutua.. Dimentsio-adierazleak:Goitik beherako dimentsioa: goi/behe; azpi/gain; ipar/ hego;...Zeharkako dimentsioa: ezker/eskuin; alde bat/beste aldea;mendebalde/ekialde; ...Hirugarren dimentsioa: gertu/ urrun; aurre/ atze; barru/kanpo;...Denboraren dimentsioa: ordua, egunak, hilabeteak,denborazko lokailuak,.... Objektuen xedea eta izaria adierazteko:Xedea: -tzekoErlatiboa: -(e)n...AZALPENA. Sarrera: Indikatiboaren orainaldia eta geroaldiaArgudiozko elementuakHelburuzkoakJustifikaketa. Garapena.Lokailuak:Emendiozkoak: eta, ere, gainera, bestalde, behintzat,gutxienez...Aurkaritzakoak: baina, aldiz, hala ere, baizik, dena den...Ondoriozkoak: beraz, bada, orduan, izan ere...Kausazkoak: horregatik, hori dela eta...HautakariakBanatzaileak: batetik ... bestetik, alde batetik ... beste aldetik,bata ... bestea...Ordena adierazleak: lehenik ... bigarren, hasteko, hasieran,ondoren, jarraian, gero, azkenik, bukatzeko...Adibideak emateko adierazleak: adibidez, esaterako, hau da,bestela esanda, hala nola.... Ondorioa: Ondoriozko lokailuakIndikatiboko baldintzazkoak____________Adierazpide linguistikoak 2 (ikus 3. eranskina)azpitrebetasunak / estrategiak• Irakur-estrategiak irakur xedeari egokitu• Irakurtzeko abiadura xedearen arabera antolatu• Testuaren itxura gainbegiratu, letra-mota, formatoa etabanaketa aztertuz• Irakurri aurreko predikzioak egin- aurretikako ezagutza / esperientzian oinarrituz- testuinguruaz baliatuz (formatoa, grafikoak...)- irakurtzeko xede eta motibazioan oinarrituz• Kontestua (egoera, partaideak, xedea...) ateratzekoaurreko ezagutzaz baliatu: munduari buruzko ezagutzaorokorrak, gai jakin horri buruzkoak, testu--motaridagozkionak• Testuaren formatoa, ordena, banaketa, grafiaerrekonozitu eta horietaz baliatu haren edukia ulertzeko• Testuko informazioa jaso, elementu ikonikoez baliatuz(marrazkiak, irudiak, grafikoak)• Esanahia jasotzeko adierazpide linguistiko,paralinguistiko eta hizkuntzaz kanpokoei arreta jarri;esaterako: irudiak, tipografia, testuaren formatoa,ordena, banaketa, etab.• Gaia gainbegiratu hitz gakoak eta zenbait informazioeskuratuz• Testua gainirakurri, inpresio orokorra jasotzeko(irakurgarritasuna, zaila/erraza, interesgarria...)• Testua gainirakurri testu-mota identifikatzeko• Testua gainirakurri ideia nagusia jasotzeko• Testua gainirakurri, beste bide batetik jasotakoinformazioa egiaztatzeko, informazioa identifikatuz etaosatuz• Lehenbizi gaia orokorrean ulertu eta geroxehetasunetara jo• Testuaren informazio orokorra aurkitu• Testuan ematen den garapenari erreparatu, denborazkosekuentziak jarraituz• Testuan ematen den arrazonamendu-garapenarierreparatu, denborazko sekuentziak jarraituz• Testuaren hasierako interpretazioa beste bide batetikjasotako informazioarekin kontrastatu eta bat datozenberrikusi• Ideia nagusiak jaso bigarren mailakoak baztertuz• Helburu jakin baterako informazio errelebantea aurkitu• Testuaren edukia norberaren aurretiko ezagutzarekinlotu• Irakurritako informazioaz baliatu testuaren jarraipenaaurreikusteko• Testuaren informazio xehea jaso• Datu zehatzak bilatu, gainerakoa bazter utzita• Hitz berri batek beste ezagun batekin duen loturaatzeman (atezain - ate)• Testuinguru zehatz batean hitz baten adiera egokiaaukeratzen jakin hiztegia erabiliz• Esaldi edo diskurtso mailako kontestuaz baliatu, hitzezezagunen esanahia asmatzeko• Hitz ezezagunen esanahia inferitu kontestuaren bidezIrakurri osteko eginkizunaz aldez aurretik jabetu etaaztertu_____________Estrategiak (ikus 6. eranskina)61