Steije Hofhuis (pdf) - Jonge Historici Schrijven Geschiedenis

draaiden eigenlijk om economische redistributie. De religieuze
varkensfestivals van Nieuw Guinea reguleerden eigenlijk hun
populatieomvang. En zo volgden nog vele andere onthullingen.
Hoe enthousiast Harris en zijn geestverwanten ook aan de slag
gingen, het merendeel van de antropologen raakte niet overtuigd. In de
jaren zestig en zeventig werd ook de zogenaamde symbolische
antropologie populair, die zich vooral richtte op de complexe betekenis
die mensen zelf aan culturele verschijnselen geven. Vooral vanuit deze
hoek kwam scherpe kritiek. Zo werd Marvin Harris onder handen
genomen door een van de andere grote antropologen van dat moment,
Marshall Sahlins. In zijn aanval op Harris was het in bijzonder diens
theorie over de Azteekse mensenoffers waarop Sahlins zijn pijlen richtte
en de kritiek had hierbij twee componenten. Om te beginnen stelde hij
dat het eten van het mensenvlees bij de Azteken niet het noodzakelijke
gezondheidsvoordeel kon hebben geboden dat door Harris werd
verondersteld. Harris zou namelijk uitgaan van de moderne
vleesconsumptie en die op het verleden terugprojecteren. Volgens
Sahlins wees wetenschappelijk onderzoek er echter op dat dergelijke
hoeveelheden in de verste verte niet noodzakelijk zijn, en voor zover de
noodzaak er was tot het eten van proteïne en vetten, zouden de valleien
van Mexico deze met al zijn vis, bonen, maïs, insecten, wild, en eenden
ruimschoots ter beschikking hebben gehad. Daarnaast was het aantal
geofferden ook te klein om een substantieel verschil te kunnen hebben
gemaakt. 208
De tweede component van Sahlins’ kritiek was naar zijn mening
echter fundamenteler. ‘What is truly at stake in these works is whether
human culture is meaningful in its own right’, zo stelde hij. 209 De
Azteekse mensenoffers zouden zowel in logica als praktijk een veel te
rijk verschijnsel zijn geweest om uit een dergelijke materiële
voedingsbehoefte te verklaren. De theorie van Harris is naar Sahlins’
208 Smith, The Aztecs, 60-65. Marshall Sahlins, ‘Culture as protein and profit’, New York
review of books, 23-11-1978. Marshall Sahlins, Marvin Harris,‘Cannibals and kings: an
exchange’, New York review of books, 28-6-1979. Marshall Sahlins, S.L.Washburn,
‘Montezuma’s zoo’, New York review of books, 8-11-1979.
209 Sahlins, ‘Culture’, 9.
110