Steije Hofhuis (pdf) - Jonge Historici Schrijven Geschiedenis

Ook deze invalshoek kent echter zijn theoretische en empirische
problemen. Het theoretische probleem is voor een aanzienlijk deel
hetzelfde als bij het functionalisme, omdat ook hier doorgaans
onduidelijk is hoe de onderdrukkende structuren zijn ontstaan. Vaak
lijken de veronderstelde structuren te complex en samenhangend in
elkaar te zitten om het product te zijn van een doelbewust plan. Dit
probleem kan mede worden ontweken door te stellen dat complexe
onderdrukkende structuren wel het product zijn van menselijke
intenties. Hiermee ontstaan echter weer empirische problemen,
aangezien in veel gevallen moeilijk is aan te tonen dat heersende
groepen in onderlinge samenspraak zulke cynische agenda’s hebben
gehad. Een ander empirisch probleem is dat veel verschijnselen vaak
lang zo functioneel niet zijn voor de heersende groepen, als deze
theoretische stromingen veronderstellen. Ook zijn er veel vormen van
samenwerking, bijvoorbeeld economisch, waarvan duidelijk is dat alle
deelnemers ervan van profiteren. Het is de vraag of samenlevingen waar
alles in het teken staat van conflict en onderdrukking, überhaupt zouden
kunnen functioneren.
De derde invalshoek tot slot, legt het primaat bij de cui bono-vraag
in tegenstelling tot de vorige twee benaderingen echter vooral bij
individuen. Het zouden primair individuele behoeften zijn die de
sociaal-culturele verschijnselen vormgeven. Dit hoeft overigens niet
altijd te impliceren dat men het bestaan van verborgen functies ontkent,
want zo had de beroemde functionalistische antropoloog Bronislaw
Malinovski een individualiserende benadering. 116 Vaak gaat deze
invalshoek echter gepaard met een ontkenning van latente functies die
het besef van de deelnemers ontstijgen. Deze invalshoek is bij veel
stromingen aan te treffen, die onderling ook weer grote verschillen
vertonen. In veel gevallen worden de individuele behoeftes als
verklaringsmodel op een psychologiserende manier uitgewerkt. In de
symbolische antropologie analyseert men bijvoorbeeld hoe culturele
voorstellingen en praktijken een manier zijn voor mensen om de wereld
116 McGee, Anthropological, 154.
62