Steije Hofhuis (pdf) - Jonge Historici Schrijven Geschiedenis

verklaringsrichting blijven daar zelf in ieder geval hoogst onduidelijk
over. 288
Bij de derde invalshoek van de individuele behoeften wijzen de
kritische historici erop dat verborgen individuele belangen een
onwaarschijnlijke motor achter de vervolgingen zijn, aangezien de
jagers er zelf doorgaans weinig voordeel aan ontleenden.
Sadomasochisme en seksuele lust zijn als algemene verklaringen
onaannemelijk, want de meeste mensen die de jachten draaiende
hielden, hadden geen directe toegang tot verdachten. Verder waren veel
van de aangeklaagden oudere vrouwen, die naar de standaarden van de
tijd onaantrekkelijk werden gevonden. 289 Een financieel motief is al
helemaal moeilijk voorstelbaar, omdat de veroordeelden vaak arm
waren en de bezittingen doorgaans niet in handen van de jagers vielen.
De vervolgingen waren met alle proceskosten en verspilling van
brandhout zelfs eerder een kostenpost. Iemand met snode financiële
motieven had ongetwijfeld betere manieren kunnen verzinnen om aan
zijn geld te komen. 290 Dergelijke lezingen van de jachten zijn
waarschijnlijk ook te cynisch, omdat uit de bronnen de indruk oprijst
dat men oprecht in het gevaar van heksen geloofde. Een meer
geruststellende, of betekenisgevende lezing van de jachten is ook zwak,
aangezien mensen eerder de stuipen op het lijf werden gejaagd.
De kritische historici hebben verder nog een aantal bezwaren
opgeworpen die tegen alle drie de invalshoeken zijn in te brengen. Een
punt dat zij benadrukken, is dat alle theorieën een heel lange weg van
functie naar culturele voorstelling veronderstellen. Ongetwijfeld zullen
er mensen zijn geweest die winst wilden maken, stedelijke elites die het
platteland wilden onderdrukken, mannen die vrouwen hun plek wilden
wijzen en mensen die afwijkend gedrag wilden bestrijden om stabiliteit
te handhaven en spanningen te ontladen. Ook erkent een kritische
historicus als Geoffrey Scarre dat de redenen die mensen openlijk voor
hun handelen geven, of de redenen die ze denken te hebben, niet
288 Ibidem, 24.
289 Thurston, The witch hunts 216.
290 Muchembled, Sorcières, 135-148. Beliën, Satans trawanten, 202-205.
154