Steije Hofhuis (pdf) - Jonge Historici Schrijven Geschiedenis

van Sahlins waarom ze een piramide en geen hakblok bouwden, is nog
steeds onbeantwoord. De cultureel darwinistische mogelijkheid is hier
echter de volgende. De groepen die om symbolische, religieuze redenen
mensen aten, zullen vanwege de betere gezondheid beter hongersnoden
hebben doorstaan en in oorlogshandelingen fitter zijn geweest. Dat
laatste is al helemaal aannemelijk, gezien het feit dat het vlees voor een
aanzienlijk deel in de buiken van de strijders terecht kwam. Dit betekent
dat de groepen en de politieke verbanden die aan mensenoffers deden,
per saldo beter overleefden. En dit op zijn beurt, en hier komt de
cultureel darwinistische crux, betekent ook de overleving van het
mensenoffer! De culturele variaties die er uiteindelijk aan bijdroegen
dat mensenvlees in buiken belandde, zullen als gevolg van het
gezondheidseffect zijn geselecteerd.
Met het cultureel darwinisme valt er een middenweg te vinden
tussen de materialistische lezing van Harris en de meer idealistische
lezing van Sahlins. Aan de ene kant is de menselijke geest als bron van
nieuwe culturele variaties een sturende kracht van de geschiedenis. Men
verzon in Midden-Amerika steeds weer nieuwe statussymbolen,
oorlogstactieken, rituelen, godenverhalen en religieuze bouwwerken en
men beleefde dit op zijn eigen symbolische manier. Aan de andere kant
zijn het echter de materiële ecologische omstandigheden die een
cruciale rol kunnen spelen bij de vraag welke culturele variaties
overleven, en de mensen hoeven hier niet per se zelf besef van te
hebben. Vanaf het moment dat de Midden-Amerikaanse volkeren na het
ontstaan van de landbouw te talrijk werden om nog substantieel wild uit
de wouden te eten, zal er een sterkere selectiedruk zijn ontstaan op
culturele variaties die bijdroegen aan kannibalisme. Wat de symbolische
betekenis voor de mensen zelf verder ook moge zijn geweest.
Dit kan uiteindelijk hebben geresulteerd in de selectie van
oorlogskreten bij de geboorte, de jaguarstatus in het leger, verhalen
over zich opofferende goden, tot een bloeddrinkende zon aan toe. En om
die prangende vraag van Sahlins dan eindelijk te beantwoorden: ook tot
de selectie van religieuze tempels die de gehele gemeenschap van het
belang van mensenoffers doordrongen. Gezien de lange periode waarin
115