Steije Hofhuis (pdf) - Jonge Historici Schrijven Geschiedenis

van hadden of hebben. ‘Man is an animal suspended in webs of
significance he himself has spun’, zo schreef Clifford Geertz. 105 Of zoals
Peter Berger het stelde: ‘Society is a product of man. It has no other
being except that which is bestowed upon it by human activity and
consciousness.’ 106 Anthony Giddens wil weliswaar niet helemaal af van
het begrip structuur, maar gebruikte liever de term structuratie. Dat laat
immers meer ruimte voor het voortdurend vormende proces dat
structuren ondergaan. 107 De critici zullen het bestaan van functioneel
ontwerp als zodanig niet per se ontkennen, maar willen het uiteindelijk
altijd terugvoeren op het ontwerpwerk van de mens.
En toch, ondanks de terechte bezwaren, heeft de kritiek op het
functionalisme iets onbevredigends. Zoals uit het voorbeeld van het
katholicisme al bleek, lijkt cultuur toch vaak een complexe functionele
samenhang te bezitten die het ontwerpwerk van de mens overstijgt. Het
is natuurlijk niet voor niets dat de verleiding tot het aanwijzen van
latente functies in zoveel verschillende stromingen zo sterk is geweest.
Zoals de antropologen Richard Boyd en Peter Richerson het schrijven:
‘Individuals are smart, but most of the cultural artefacts that we use, the
social institutions that shape our lives, the languages that we speak, and
so on are far too complex for even the most gifted innovator to create
from scratch.’ 108 Of in de woorden van de economen Geoffrey Hodgson
en Thorbjorn Knudsen: ‘Many complex and efficacious human
institutions such as language and common law are not the outcome of an
overall plan.’ 109 Hoewel het functionalisme in de afgelopen halve eeuw
herhaaldelijk in de ban werd gedaan, blijven veel menswetenschappers,
vaak ondanks zichzelf, toch in deze richting denken. Zoals de
antropologen Jon McGee en Richard Warms het stellen: ‘Functionalism
105 Geertz, The interpretation, 5.
106 Berger, ‘Religion’, 50.
107 Giddens, The constitution.
108 Boyd, Not by genes, 52.
109 Geoffrey Hodgson, Thorbjorn Knudsen, ‘Why we need a generalized Darwinism, and
why generalized Darwinism is not enough’, Journal of economic behaviour & organization
61 (2006) 1-19.
57