Steije Hofhuis (pdf) - Jonge Historici Schrijven Geschiedenis

More documents

Recommendations

Info

achterblijven met een wetenschappelijk probleem. Want hoe is het mogelijk dat een verschijnsel waar iedereen last van had, toch zo goed kon blijven doorreproduceren? Hoe kan iets zo functioneel in elkaar zitten, zonder voor iets of iemand functioneel te zijn? Oftewel, we stuiten hiermee op de tweede centrale vraag: ‘functioneel ontwerp voor wie?’ Het is op deze twee punten dat de jachten er wel op lijken te zijn gemaakt om de waarde van het cultureel darwinisme te tonen. Allereerst het vraagstuk naar de oorsprong van het functionele ontwerp. Want wat zou hier de cultureel darwinistische uitkomst kunnen zijn? Het antwoord kan natuurlijk luiden dat het ontwerp een product is van een cumulatief selectieproces van gunstige culturele variaties. Steeds ontstonden er nieuwe voorstellingen over heksen en manieren om ze te pakken te krijgen, en verreweg de meeste van die variaties zijn weer in de nevelen van de geschiedenis verdwenen. De variaties die er echter toevallig in resulteerden dat de jachten beter bleven voortbestaan − en hier komt de cultureel darwinistische crux van het verhaal − zullen daarmee ook steeds zelf cumulatief behouden zijn gebleven. Met uiteindelijk een complex functioneel ontwerp tot gevolg. In de vroege vijftiende eeuw, toen de vrees voor heksen en hun bestrijding geleidelijk ontstond, kwamen de vervolgingen nog niet ver. Reproductief noodzakelijke elementen zoals de heksensabbat, de nachtelijke vlucht en het martelen waren immers nog afwezig. Ook was het angstbeeld nog bij lange na niet zo schrikbarend als het later zou worden. Tussen de vele nieuwe voorstellingen die ontstonden, doken hier en daar echter verhalen op over nachtelijke bijeenkomsten, vluchten op bezemstelen, en de hekserij als crimen exceptum waarbij onbeperkte marteling geoorloofd was. De mensen met dergelijke voorstellingen gingen in de meeste gevallen natuurlijk veel vasthoudender op jacht, wat ook de voorstellingen zelf een vasthoudender karakter gaf. De ernst die men aan het heksengevaar toeschreef kon op een dergelijke manier natuurlijk ook steeds heviger worden. 160
De mensen die het beeld van de heksensabbat, de nachtelijke vlucht, of het martelen als verhoormethode introduceerden, waren ongetwijfeld gericht op het bestrijden van heksengevaar. Niet op het toevoegen van een reproductieve truc aan een jacht op imaginaire demonen, waar iedereen voornamelijk last van had. Dit laatste was echter wel het onbedoelde gevolg. Het zijn naar alle waarschijnlijkheid culturele toevalstreffers als deze geweest, die cumulatief behouden bleven en zo geleidelijk de basis legden voor het concept van de hekserij. De historicus Brian Levack benadrukte reeds dat er in de ontstaansperiode van het cumulatieve concept van de hekserij steeds een wisselwerking optrad tussen het verloop van de jachten en voorstellingen die men over heksen had. Mensen die intensieve vervolgingen hadden meegemaakt maakten er doorgaans ook meer werk van om hun kennis over hekserij aan anderen over te dragen. 301 En zo kon het gebeuren dat de omvang van de vermeende sabbats steeds groter werd, dat de heksen in de verbeelding steeds beter en verder konden vliegen, en dat de mogelijkheden voor marteling steeds verder werden uitgebreid. 302 Maar ook met het onopgeloste probleem rond de cui bono-vraag van de heksenjachten kan het cultureel darwinisme goed uit de voeten. Het is dit aspect dat reeds door Boyd en Richerson werd opgemerkt, want zij noemen het als voorbeeld van een ‘rogue cultural variant’. 303 Dat het uiteindelijk niet is gelukt om aan te tonen dat de heksenjachten een diepere functionaliteit hadden voor individuen, specifieke groepen of de samenleving als geheel, hoeft voor de cultureel darwinist immers geen verrassing te zijn. De centrale vraag die hij zich stelt is namelijk: waarom reproduceerde het zich? Het antwoord kan daarbij luiden dat heksenvoorstellingen en jachten zich door middel van allerlei geëvolueerde trucs bleven doorreproduceren, ook al was het ongunstig voor de mensen die eraan bijdroegen. Het darwinistische inzicht leert ons dat culturele verschijnselen hun eigen reproductiestrategieën 301 Ibidem, 51-53. 302 Ibidem, 27-83. 303 Boyd, Not by genes alone 167-169. 161
Page 1 and 2:
JONGE HISTORICI SCHRIJVEN GESCHIEDE
Page 3 and 4:
Inhoudsopgave Inleiding 2 Oude natu
Page 5 and 6:
Dit buitengewone idee waar Dennett
Page 7 and 8:
Volgens veel historici hebben natuu
Page 9 and 10:
Boyd en Peter Richerson. Zij behore
Page 11 and 12:
geschiedtheorieën. De geschiedenis
Page 13 and 14:
historische context. 16 Eind negent
Page 15 and 16:
Daarmee hoopte men een aantal versc
Page 17 and 18:
dan zal de geschiedwetenschap onget
Page 19 and 20:
cumulatief selectieproces van gunst
Page 21 and 22:
eeuw ging zelfs het eeuwige stabiel
Page 23 and 24:
zo nauwkeurig mogelijk voorspelling
Page 25 and 26:
van de geschiedenis ernstig geweld
Page 27 and 28:
Aangemoedigd door dit resultaat beg
Page 29 and 30:
menselijke geest benaderd als een t
Page 31 and 32:
verhalen van de verzorgsters. Beide
Page 33 and 34:
seksueel aantrekkelijker vonden dan
Page 35 and 36:
ieden een algemene theorie, die onm
Page 37 and 38:
die dit wezen bekijkt zou zich er d
Page 39 and 40:
en de bijtjes heeft zich een co-evo
Page 41 and 42:
Op dit moment is het echter tijd om
Page 43 and 44:
evolkingsgroepen nog een cruciale r
Page 45 and 46:
omstandigheden verklaard. 81 Net al
Page 47 and 48:
verschillen hoeft niets te verander
Page 49 and 50:
Route 3: cultureel darwinisme Een p
Page 51 and 52:
evat deze godsdienst in onderlinge
Page 53 and 54:
Een extra reden om deze vragen te s
Page 55 and 56:
objectieve waarnemersperspectief zi
Page 57 and 58:
toch een stroming van het verleden
Page 59 and 60:
van hadden of hebben. ‘Man is an
Page 61 and 62:
christelijke hiernamaals? Voor een
Page 63 and 64:
mogelijkheden zien tot verbetering.
Page 65 and 66:
om hen heen betekenis te geven. Zo
Page 67 and 68:
Functioneel ontwerp door wie?, volg
Page 69 and 70:
tweemaal de afstand door de metersl
Page 71 and 72:
aangepastheid van het leven te verk
Page 73 and 74:
gehad. Het creationisme ging nog en
Page 75 and 76:
prairiehondjes van de Amerikaanse s
Page 77 and 78:
leeuw die na het overnemen van de m
Page 79 and 80:
de zelfzuchtige genen. Het zijn de
Page 81 and 82:
selfish genes zou betekenen. Daarna
Page 83 and 84:
ze dan ook voor om de eenheid van s
Page 85 and 86:
Korte geschiedenis van het culturee
Page 87 and 88:
could be extended to such widely di
Page 89 and 90:
transplanteren. 159 Het idee van Da
Page 91 and 92:
opnieuw onherroepelijk de memen zij
Page 93 and 94:
geselecteerd en behouden blijven. O
Page 95 and 96:
waarmee we route 3 begonnen. Bij de
Page 97 and 98:
niet wordt opgemerkt hoe goed het r
Page 99 and 100:
het nageslacht namelijk de zogenaam
Page 101 and 102:
verdringen. 187 Het is een gedachte
Page 103 and 104:
hedendaagse menswetenschappen kenne
Page 105 and 106:
Deze verklaring voor het incesttabo
Page 107 and 108:
Aan het vangen van levende vijanden
Page 109 and 110:
de adel en ook voor een aanzienlijk
Page 111 and 112: onder vele namen heeft geopereerd,
Page 113 and 114: mening absurd als we in ogenschouw
Page 115 and 116: kon leggen, die door de mensen zelf
Page 117 and 118: van Sahlins waarom ze een piramide
Page 119 and 120: Midden-Amerikaanse mensenoffers cru
Page 121 and 122: geheim zijn. Want hoe zit het met t
Page 123 and 124: Het moet verschillende oude functio
Page 125 and 126: De derde invalshoek tot slot, die d
Page 127 and 128: hebben ontwikkeld, dan een wetensch
Page 129 and 130: suppose it is Lamarck's revenge on
Page 131 and 132: epalen is in welke mate culturele f
Page 133 and 134: iologe Lynn Margulis die hiervoor i
Page 135 and 136: straffen ze in stand hielden. De fu
Page 137 and 138: ‘Darwinism. The fittest survive.
Page 139 and 140: ewijzen. 254 ‘If you think you un
Page 141 and 142: dieren inderdaad snel zijn, en waar
Page 143 and 144: eproductiestrategieën onvermijdeli
Page 145 and 146: sabbat vergezellen en de heksen bel
Page 147 and 148: zijn dood woekerde de jacht nog eni
Page 149 and 150: een geliefd wetenschapstheoretisch
Page 151 and 152: autoriteiten de nieuwe orde. ‘Les
Page 153 and 154: of, en dat is de meest genoemde, ee
Page 155 and 156: volk of man-vrouw. Protestanten en
Page 157 and 158: overeen hoeven te stemmen met wat e
Page 159 and 160: steken in de verbijstering van de v
Page 161: estond al voor de vijftiende eeuw.
Page 165 and 166: Daarbij roept een dergelijke vergel
Page 167 and 168: macht van de duivel raakte uit de m
Page 169 and 170: formuleren. En Darwin was natuurlij
Page 171 and 172: springen echter in het oog. Het eer
Page 173 and 174: In het eerste hoofdstuk kwam een so
Page 175 and 176: Bolhuis, Johan, ‘Gissen naar de g
Page 177 and 178: Dawson, Doyne, ‘The marriage of M
Page 179 and 180: Harris, Marvin, Cows, pigs, wars an
Page 181 and 182: Kottak, Conrad Philip, Cultural ant
Page 183 and 184: Pinker, Steven, Jews, genes and int
Page 185 and 186: Tollebeek, Jo, ‘Het Duitse debat:
Page 187: AUTEURSRECHT
show all

Steije Hofhuis (pdf) - Jonge Historici Schrijven Geschiedenis

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?