Steije Hofhuis (pdf) - Jonge Historici Schrijven Geschiedenis

zijn dood woekerde de jacht nog enige tijd voort. De rust zou pas
wederkeren toen Keizer Ferdinand II ingreep, en de Bambergse Hexen-
Komission het bevel gaf strikt de procedures van de Rijkswet na te
leven. 263
Het verloop van deze gebeurtenissen in het Bamberg van 1626 mag
voor de moderne lezer bizar lijken. In het Europa van de zestiende en
zeventiende eeuw waren ze echter allerminst uniek. Over vrijwel het
gehele continent hechtte men geloof aan het heksengevaar en geregeld
zette dit zich in vervolgingen om. In veel gevallen bleef het daarbij
beperkt tot enkele geïsoleerde veroordelingen, maar kettingreacties
zoals in Bamberg waarbij de marteling van verdachten leidde tot steeds
weer nieuwe verdachten kwamen ook vaak voor. De jachten konden
zich daarbij over grote gebieden uitstrekken en in de meest extreme
gevallen zelfs hele dorpen vrijwel van de kaart vegen. Alles en iedereen
raakte in een staat van blinde paniek. 264 Het beeld van heksen die een
verbond sloten met de duivel en elkaar op sabbats ontmoeten, was in de
vijftiende eeuw geleidelijk ontstaan, en wist de Europeanen ruim twee
eeuwen lang diepe angst in te boezemen.
Het was een periode van godsdienstoorlogen, intolerantie,
indringende vijandbeelden, misoogsten als gevolg van de kleine ijstijd,
en dit waren omstandigheden waaronder men voor dergelijke
voorstellingen gevoelig bleek. Vele tienduizenden mensen zouden
uiteindelijk als heks op de brandstapel hun einde vinden. Pas in de loop
van de zeventiende eeuw begon het verschijnsel geleidelijk in verval te
raken waarna het in de achttiende eeuw definitief verdween. De
Europeanen verloren hun geloof in het bestaan van de heks, en het
continent kon wat dat betreft dus weer rustig ademhalen. 265 Bang
bleven alleen de kinderen, die uit kinderboekjes zouden worden
voorgelezen over enge oude vrouwen met bezemstelen en zwarte
punthoeden. Onder één categorie volwassenen bleef het fenomeen van
263 Ibidem, 43-59.
264 Thurston, The witch hunts: A history of the witch persecutions in Europe and North
America (Edinburgh 2007) 239.
265 Levack, The witch-hunt.
145