Steije Hofhuis (pdf) - Jonge Historici Schrijven Geschiedenis

in de menswetenschappen, maar ook van een van de meest gevestigde
theorieën uit de natuurwetenschappen!
Nu gaat de darwinistische evolutietheorie in zijn biologische
uitwerking al een tijd mee en vanzelfsprekend is het probleem daar niet
onopgemerkt gebleven. De bekendste kritiek die er in het Nederlands op
het darwinisme werd geschreven, het essay ‘Een dag uit het leven van
de reuzenkoeskoes’ van Karel van het Reve, maakt het tautologieverwijt
bijvoorbeeld tot het meest centrale argument. Zoals Van het Reve stelde:
‘Als ik op het geheim landgoed waar ik dit schrijf een ree zie
weglopen over een bruine akker, dan is die kleur van de ree een
schutkleur. Als diezelfde ree door zijn witte achterwerk mijlenver
op die akker te zien is, dan is dat opdat zijn jongen hem beter
kunnen volgen.’ 246
En zoals hij zich dan ook afvroeg: ‘Bestaat er eigenlijk wel een
biologische eigenschap die geen voordeel oplevert?’ 247 Van het Reve
schetst in zijn essay een beeld van evolutiebiologen die voor elke
eigenschap die ze tegenkomen altijd wel een overlevingsvoordeel uit de
hoge hoed weten te toveren. Want mocht er ergens in de diepzee een vis
met het portret van Mao opduiken, dan zullen ze er altijd wel een
verhaal over selectie wegens overlevingsvoordelen bij weten te
verzinnen. Volgens hemzelf zou de verklaring echter anders kunnen zijn
en zoals hij daarover schreef: ‘Dat portret heeft zich kunnen
ontwikkelen doordat een vis met zo’n portret ongeveer even goed
bestaan kon als een vis zonder.’ Volgens Van het Reve hoeft dus niet
alles dat bestaat te bestaan omdat het overlevingsvoordelen biedt. 248
Het verwijt van de tautologie gaat echter reeds verder terug, want
zo was het in 1919 de Amerikaanse schrijver Charles Fort die het in het
in een beroemd citaat als volgt verwoordde:
246 Karel van het Reve, Een dag uit het leven van de reuzenkoeskoes (Amsterdam 1979)
14.
247 Ibidem.
248 Ibidem, 19.
134