Steije Hofhuis (pdf) - Jonge Historici Schrijven Geschiedenis

collectiviserend denken. Er kon zowel gesproken worden over een
snelle kudde herten, als over een kudde snelle herten, omdat het nog
met onduidelijkheid was omgeven of de selectie nu vooral plaatsvond op
de kuddes, of op de herten. 138
In die jaren zestig werd de mogelijkheid van groepsselectie echter
geproblematiseerd, en raakte deze voorgoed zijn vanzelfsprekendheid
kwijt. Groepsselectie zou namelijk worden geplaagd door een
ondermijnende kracht, die bekend kwam te staan als de free rider. Want
wat als er in de groep een individu is dat wel van de samenwerking
profiteert, maar er zelf niet aan bijdraagt? In het geval van de
prairiehondjes zouden we kunnen spreken over een hondje dat wel
profiteert van de waarschuwingen, maar zelf nooit op wacht staat.
Dergelijke individuen zullen gemiddeld ongetwijfeld beter overleven en
tussen groepen vinden vaak seksuele contacten plaats. Uiteindelijk
betekent dit dat de erfelijke aanleg tot egoïstisch gedrag zich
onvermijdelijk over de populatie zal verspreiden, met een ondermijning
van het samenwerkende systeem tot gevolg.
Sinds de jaren zestig wordt de free rider door veel biologen als een
onoverkomelijke belemmering voor effectieve groepsselectie
beschouwd. In de selectie tussen groepen mag altruïsme een voordeel
zijn, in de selectie binnen groepen is het een nadeel, en deze selectie
wordt door hedendaagse evolutiebiologen als een veel sterkere kracht
gezien. De variatie tussen groepen kan door uitwisseling van genen niet
duurzaam in stand blijven en de verspreidingsmogelijkheden van de
altruïstische aanleg blijven daarmee beperkt. Groepsselectie kan dus
wel plaatsvinden en zou potentieel ook effecten kunnen hebben, maar in
de praktijk zou daar niet of nauwelijks sprake van zijn. 139 Daarnaast kan
worden opgemerkt dat in de natuur ook veel voorbeelden van
diergedrag te vinden zijn die moeilijk als functioneel voor de groep
beschouwd kunnen worden. Het meest crue voorbeeld is wellicht de
138 Chris Buskes, The Genealogy of Knowledge: A Darwinian Approach to Epistemology
and Philosophy of Science, 137-146.
139 Mark Ridley, Evolution (Oxford 2004) 292-312. Joseph Henrich, ‘Cultural Group
selection, coevolutionary processes and large-scale cooperation’, Journal of economic
behaviour & organization 30 (3002) 2-33.
74