Steije Hofhuis (pdf) - Jonge Historici Schrijven Geschiedenis

estaan. De verreikende implicaties van Darwins idee zijn volgens
Dennett nog bij lange na niet doorzien. 2
Het was in 1995 dat Daniel Dennett deze verwachtingen uiteen
zette in zijn filosofische bestseller Darwins dangerous idea: evolution and
the meanings of life. We zijn nu reeds zestien jaar verder, en de door
Dennett aangekondigde revolutie is zich in de menswetenschappen
inderdaad geleidelijk aan het ontrollen. In het bijzonder in de
psychologie en de economie zijn darwinistische inzichten hard op weg
mainstream te worden, maar ook in takken van wetenschap als de
taalkunde, literatuurwetenschap, archeologie, muziekwetenschap,
rechten, antropologie en filosofie zijn de eerste stappen gezet. 3 Lang niet
iedereen is van de wetenschappelijke waarde overtuigd, maar steeds
vaker is men op zijn minst gedwongen tot een reactie. De zich
voltrekkende darwinistische opmars is in omvang in ieder geval al niet
meer bij te houden.
Er is echter een wetenschap die vooralsnog grotendeels
onaangetast is gebleven. De meeste beoefenaars hebben van het
opkomende darwinisme vaak niet meer dan een vage notie en werken in
alle rust verder aan het eigen individuele onderzoek. Zo men er al iets
van weet is de verwachting er niet zelf mee te maken te zullen krijgen.
Aankondigers van een naderende revolutie maken dan ook weinig
indruk. Als Dennetts verwachting over het darwinisme als universeel
zuur ergens weerlegd lijkt te kunnen worden, dan is het wel hier. Deze
wetenschap geeft de indruk een omhulsel te bezitten waar het
universele zuur niet doorheen weet te breken.
De wetenschap waarover ik het heb is de geschiedwetenschap.
In de ogen van veel historici bevindt zich tussen hen en de
natuurwetenschappen namelijk een onoverbrugbare kloof. De werking
van de natuur en de geschiedenis zouden fundamentele verschillen
vertonen. Vele pogingen zijn al ondernomen om deze kloof te
overbruggen, maar allemaal liepen ze op een jammerlijke mislukking uit.
2 Dennett, Darwins.
3 Jerome H. Barkow e.d., Missing the revolution: Darwinism for social scientists (Oxford
2006) 7-13.
4