Steije Hofhuis (pdf) - Jonge Historici Schrijven Geschiedenis

Inleiding
Als jonge jongen had de filosoof Daniel Dennett met een aantal van zijn
schoolvrienden een beeldende fantasie. Of ze het zelf hadden verzonnen,
of van anderen hadden overgenomen, durft hij niet meer te zeggen.
Helder staat hem in ieder geval nog voor de geest dat ze fantaseerden
over een universeel zuur. De jongens stelden zich een vloeistof voor die
zo zuur en agressief was dat hij zich overal doorheen kon werken.
Ergens veilig opbergen was onmogelijk, want het universele zuur zou
zich immers net zo gemakkelijk door een glazen fles of een
roestvrijstalen bak kunnen heen bijten, als door een papieren zak. Niets
en niemand kon het op zijn weg tegenhouden. Dennett en zijn vrienden
vroegen zich af wat de gevolgen zouden zijn, mocht zo’n vloeistof ooit
worden uitgevonden. Wat zou er overblijven van de dingen waaraan het
was blootgesteld? Zou het uiteindelijk zelfs de hele aarde kunnen
vernietigen? Ze konden er hoogstens over speculeren, maar duidelijk
was dat het alles op zijn weg zou transformeren.
Een dergelijk universeel zuur is natuurlijk nooit uitgevonden en
beperkt gebleven tot de overpeinzingen van een aantal schooljongens.
Daniel Dennett is er echter van overtuigd dat de fantasie uit zijn jeugd
toch niet helemaal in het rijk van de verbeelding is blijven steken. Later
in zijn leven heeft hij namelijk een idee leren kennen dat naar zijn
mening opvallend veel van het universele zuur wegheeft. Net als de
fantasievloeistof heeft dit idee het vermogen om zich door alle barrières
heen te bijten. Voorgoed veilig opbergen is onmogelijk, want altijd zal
het nieuwe wegen vinden. Zoals hij schrijft: ‘It eats through just about
every traditional concept, and leaves in its wake a revolutionized worldview,
with most of the old landmarks still recognizable, but transformed
in fundamental ways.’ 1 Het zou het beste idee zijn dat ooit is bedacht.
1 Daniel Dennett, Darwins dangerous idea: evolution and the meanings of life ( New York
1995) 63.
2