Steije Hofhuis (pdf) - Jonge Historici Schrijven Geschiedenis

eproductiestrategieën onvermijdelijk dan ook steeds weer voor nieuwe
dilemma’s geplaatst staan. Wat het darwinisme daarbij kan verklaren is
dat de oplossingen die cultuur daarin weet te vinden de doelbewuste
intenties van de actoren vaak verregaand overstijgen. Oftewel, ontwerp
zonder ontwerper. Opnieuw is daar niets tautologisch of
onfalsifieerbaars aan.
Nu ook op dit laatste bezwaar tegen het cultureel darwinisme is
ingegaan, wordt het tijd voor het laatste hoofdstuk van dit verhaal. Het
gaat over een historisch verschijnsel dat zich ogenschijnlijk moeilijk met
een darwinistische analyse laat verenigen. Het is namelijk te specifiek
historisch en te cultureel complex om het product te zijn van universele
geëvolueerde mentale modules. Een rol voor co-evolutionaire effecten is
onaannemelijk aangezien het plaatsvond binnen een te kort tijdsbestek
en een adaptieve aanpassing aan de biologisch-ecologische
omstandigheden was het evenmin. Historici met de Rankeaanse geest
zagen zich in de bestudering ervan ook nog eens gesterkt in hun
overtuiging dat de geschiedenis zich niet in algemene verklaringen laat
vangen. Desondanks lijkt er met het darwinisme echter tóch iets
verrassends mee te doen. Boyd en Richerson hebben het reeds als
interessante casus opgemerkt, maar met niet meer dan enkele zinnen
uitgewerkt. De nu volgende theoretische beschouwing is dan ook nieuw.
Voordat tot de theoretische analyse zal worden overgegaan, zullen we
dit historische verschijnsel echter eerst wat beter te leren kennen. We
gaan daarvoor nu terug naar het Duitse stadje Bamberg op een
ongelukkig moment in de zeventiende eeuw.
141