Leven lang leren voor vitaliteit

de discussies over dit probleem komt een leven lang leren als oplossing naar voren, vanuit de
gedachte dat investeren in kennis en vaardigheden de productiviteit en de adaptiviteit van de
werknemers (en ondernemers) in Nederland vergroot. Zo kan scholing bijdragen aan de
productiviteit en het innovatieve vermogen van de Nederlandse arbeidsorganisaties.
2 Een tweede cluster betreft het risico van obsoletie van competenties. Door snelle verandering en
vernieuwing van producten en processen staat het oude vakmanschap onder druk. Vooral de
werkprocessen in productieketens en netwerken, zowel in de industrie als in de dienstverlening,
veranderen snel door nieuwe technische mogelijkheden en reorganisaties (zie ook
Friedman, 2005). In de discussies over de snelle ontwikkelingen komt een leven lang leren
naar voren als antwoord op de inhoudelijke vakmatige en organisatorische ontwikkelingen.
Werknemers en werkgevers moeten zich immers voortdurend inspannen om het
vakmanschap up-to-date te houden en de aanpassingen van werkprocessen vergen om
communicatieve en transdisciplinaire vaardigheden. Maar sommige beleidsmakers en
wetenschappers gaan nog verder en stellen dat het aanleren van vakmanschap ingeruild zou
moeten worden voor het aanleren van leervaardigheden. Zij verwijzen daarmee naar een
leven lang leren als aanduiding van permanent leervermogen. Daar staan echter critici
tegenover die stellen dat de kern van veel beroepen en disciplines niet wezenlijk verandert en
dat slechts in de buitenrand van het vakmanschap het probleem van obsolete vaardigheden
speelt. Een leven lang leren, met name investering in scholing, wordt dus als een belangrijk
instrument gezien om obsoletie van competenties op te vangen.
3 Een derde cluster van problemen is gelegen in het te beperkt benutten van de beschikbare
leermogelijkheden en -capaciteiten. Daardoor blijft het potentieel van de beroepsbevolking
onderbenut. Waar in ontwikkelingslanden elke kans op scholing en ontplooiing wordt
aangegrepen, ziet men op de nationale scholings- en arbeidsmarkt nog steeds grote groepen
jongeren die voortijdig het onderwijs verlaten en hun talenten niet optimaal ontwikkelen.
De Lissabon-doelstelling om naar 50 procent hoger opgeleiden te streven, liefst met een
grotere proportie ß-opgeleiden, gaat er vanuit dat er nog onbenut potentieel aanwezig is
onder de beroepsbevolking. Deze doelstelling is omarmd door de nationale overheid en
aangevuld met een leerwerkplicht tot 23 jaar, zodat meer jongeren minimaal het niveau
startkwalificatie behalen. Critici stellen echter dat, om de Lissabon-doelstelling te behalen,
niveauverlaging van het ho-aanbod noodzakelijk is, waardoor de facto geen winst wordt
5