Leven lang leren voor vitaliteit

Leren met Toekomst: Samen-wijs, zoek-anderen
In het project Leren met Toekomst (Potters, Hoeven et al., 2006) is een samenwerkingsconcept tussen
onderzoek, onderwijs en ondernemers uitgewerkt en getest in drie pilots. Het is een zoektocht naar
meerwaarde van samenwerking tussen de partijen, overeenkomstig de wens van het ministerie van LNV.
Binnen de systeeminnovatieprogramma’s werken onderzoekers, voorlichters en ondernemers in
praktijknetwerken aan vernieuwingen. In het project Leren met Toekomst haken de onderwijsinstellingen
aan bij deze netwerken en maken onderzoekers, ondernemers en onderwijsinstellingen
kennis met elkaar.
De probleemanalyse leverde drie probleemvelden op:
• Netwerken en contacten. Onderwijs en onderzoek vormen van oudsher sterk gescheiden werelden. Zij
participeren in andere netwerken en hebben weinig zicht op de mogelijkheden voor samenwerking.
Daardoor is er ook weinig motivatie om elkaar op te zoeken;
• Instituties en structuren. Onderwijs als volcontinu bedrijf waarin leerlingen worden opgeleid, versus
onderzoek als projectorganisatie gericht op toekomstgerichte wetenschappelijk verantwoorde
inzichten. Verschil in kerntaken tussen onderwijs en onderzoek, het ontbreken van een visie over
samenwerking en de uiteenlopende tarieven en regels zetten een rem op de mogelijkheden voor
samenwerking. Daardoor blijken initiatieven vaak marginaal, terwijl de resultaten veel inspanning
vergen;
• Concepten en ervaringen. Het gebrek aan samenwerking tussen onderwijs en onderzoek levert geen
ervaringen op waaruit men kan putten en daardoor blijft de ontwikkeling van werkbare concepten
achter en worden er geen routines ontwikkeld.
Leren met Toekomst stond voor de uitdaging de negatieve spiraal te keren en een constructief leerproces
op gang te brengen, zodat structurele samenwerking tussen onderzoek en onderwijs een optie werd.
Tijdens twee bijeenkomstem ontmoetten onderwijs, onderzoek en ondernemers elkaar en
onderzochten zij mogelijkheden voor samenwerking. Dat resulteerde in drie pilots waarin de
deelnemers ervaringen opdeden, nieuwe routines ontwikkelden en structuren doorbraken. In de pilots
werkten studenten aan concrete problemen van ondernemers, hun opdrachtgevers. Zij werden begeleid
door hun docenten en door onderzoekers die hun expertise inbrachten. Alle partijen investeren in de
pilot, maar zij kunnen er ook hun voordeel mee doen.
In Leren met Toekomst werken kenniswerkers (onderzoekers en docenten) samen aan een betere
doorstroming en verdere ontwikkeling van praktijkgerichte onderzoekskennis. In de pilots met
studenten en ondernemers nemen zij nieuwe rollen op zich, bereiden zij studenten voor om pro-actief
te leren. Voor het slagen van dit soort initiatieven is het wegnemen van institutionele belemmeringen
essentieel. Dat kan onder andere door ze in te bedden in de organisaties en door ondersteuning bij de
ontwikkeling van nieuwe rollen, bijvoorbeeld door training en coaching.
41
Tot slot kan de verantwoordelijkheid voor het leren in organisaties analoog aan het niveau, de
organisatie gelegd worden. Via eisen aan participatie en door deel te nemen in netwerken
kunnen organisaties deze verantwoordelijkheid, deels, met andere organisaties delen.