Leven lang leren voor vitaliteit

36
Een leven lang leren dient vele doelen. In deze publicatie maken we een onderscheid in
economische, sociaal-culturele en persoonlijke motieven. Deze motieven leveren ten aanzien
van de programmeerbaarheid van een leven lang leren een zeer divers beeld op, terwijl ze elkaar
ook wederzijds lijken te beïnvloeden.
Economische, sociaal-culturele en persoonlijke motieven voor participatie overlappen elkaar
sterk en zijn redelijk goed te programmeren. Kinderen leren, stapje voor stapje, om te
participeren in de maatschappij. Zij ontwikkelen hun persoonlijkheid en worden gestimuleerd
om als volwaardige burgers en participanten op de arbeidsmarkt te gaan functioneren. Ook voor
nieuwkomers in het land en herintreders op de arbeidsmarkt zijn er mogelijkheden om te leren
in programma’s en te participeren in de maatschappij en op de arbeidmarkt.
Tegelijkertijd onttrekken de drie motieven zich ook aan een zekere programmeerbaarheid.
Gesteld kan worden dat hier sprake is van informeel leren. Vanuit persoonlijke motieven is dit
eenvoudig te schetsen. Jongeren zoeken hun eigen weg, ontwikkelen samen hun eigen cultuur
en leren daarin van elkaar, zonder dat er van enige programmeerbaarheid sprake is. Sterker nog,
zij dragen in die zin ook bij aan sociaal-culturele ontwikkelingen en zij worden soms vanuit
sociaal-culturele motieven ‘teruggefloten’. Ook ten aanzien van economische motieven zijn er
tal van situaties denkbaar, waarbij het niveau of de context van functioneren dermate afwijkt van
de standaard, dat programmeerbaarheid van leren niet goed mogelijk, haalbaar of wenselijk is.
Er valt te denken aan mensen die in nichemarkten of als kunstenaar werken.
Geconcludeerd kan worden dat een leven lang leren een belangrijke bijdrage kan leveren aan
publieke waarde vanuit economische, sociaal-culturele en persoonlijke motieven. In de basis is
programmeerbaarheid gericht op participatie goed mogelijk. Voor meer exploratieve
maatschappelijke ontwikkelingen – die vanuit de persoonlijke, sociaal-culturele en
economische motieven kunnen zijn ontstaan – lijkt programmeerbaarheid nauwelijks mogelijk.
Daar lijkt eerder een afbakening van dat wat al dan niet wenselijk is van toepassing. Tot slot zijn
er ook ontwikkelingen die zo specifiek en kleinschalig zijn, dat het de vraag is in hoeverre het
mogelijk, haalbaar en wenselijk is om daar een systeem voor een leven lang leren op te richten.
Ten aanzien van het proces van een leven lang leren is steeds een onderscheid aangebracht in
voorwaardelijk, reactief en pro-actief leren.