Leven lang leren voor vitaliteit

• Ten eerste een actie-georiënteerde benadering met een grove analyse waarin stabiliteit
gezocht wordt door actie te ondernemen, links te leggen en feedback te organiseren. Maar
waarin onzekerheid blijft bestaan over de optimale oplossing. Discussie kan helpen de
variatie in de gecompliceerde sociale werkelijkheid terug te brengen en om te gaan met de
ambiguïteit. Deze benadering komt overeen met dat wat Senge (1990) allignment in team
learning noemt. Dit is te vergelijken met dat wat Schumpeter (1934) de Mark I van
ondernemerschap noemt: de kleine ondernemer die intuïtief handelt vanuit een beperkte
rationaliteit en die overleeft of ‘ten onder gaat’ in trial and error processen;
• De tweede benadering is een rationele benadering waarin veel energie gestoken wordt in
analyse en er minder energie overblijft voor actie. Een goede analyse kan uitwijzen dat het
probleem minder groot, of een minder grote urgentie tot oplossen heeft dan aanvankelijk
gedacht. Dit benoemt Schumpeter in de Mark II bron van innovaties: grote rationele
ondernemingen waarin innovatie wordt gepland en uitgevoerd door gespecialiseerde teams.
In het kader van een leven lang leren haalt Mittendorff (2004) De Laat en Simons aan, die een
onderscheid maken tussen individueel leren, leren in sociale interacties, individuele
leerprocessen met collectieve uitkomsten en collectief leren. Deze indeling biedt mogelijkheden
om het niveau van leren in relatie te brengen met de ontwikkeling van communities of practise
en netwerken. Bij leren in sociale interactie is het leerproces gezamenlijk, maar komen
uitkomsten voornamelijk ten goede aan de individuen in de groep. De groep is dus niet bewust
op zoek naar gedeelde leeruitkomsten. In het geval van individuele leerprocessen met
collectieve uitkomsten leren de individuen voor een gezamenlijk product (te denken valt aan
brainstormgroepen). In het geval van collectief leren is er sprake van zowel een gezamenlijk
leerproces als een gezamenlijk leerproduct. Hierbij werkt men dus gezamenlijk naar een
bepaalde uitkomst toe. De leden van de groepen leren samen en bouwen een gezamenlijk
begrippenkader op. Dat vergt intensieve interactie tussen de deelnemers en meer tijd.
31
2.4.3 De lerende organisatie
De lerende organisatie is op te vatten als de grotere omgeving waarin het individu, de gemeenschap
en de organisatie zich ontwikkelen. In de Van Dale vinden we voor de term ‘organisatie’ (Geerts,
1999) meerdere definities: