Leven lang leren voor vitaliteit

• De leden werken regelmatig samen. De samenwerking is gericht op delen van kennis, niet
een efficiënte verdeling van taken;
• Er is sprake van een specifieke identiteit. Er is een tot op zekere hoogte gedeelde cultuur
(routines, begrippen, vocabulaire, collectief geheugen).
Communities of practice kunnen overal ontstaan, verschillende ontwikkelingsfases doorlopen
en uitgroeien tot erkende netwerken of instituties. Maar ze kunnen ook vroegtijdig instorten en
als een leuk initiatief worden herinnerd (zie ook Bood and Coenders, 2004).
Arbeidsorganisaties zijn per definitie al in zekere mate geïnstitutionaliseerd. Binnen arbeidsorganisaties
kunnen communities of practice verschillende vormen aannemen: teams,
netwerken, projecten, ketenpartijen. Routines en vakmanschap krijgen binnen deze
communities betekenis en stellen de mensen in staat om hun expertise op peil te brengen en
verder te ontwikkelen (Gielen and Hoeve, 2002). Zij vormen de sociale broedplaats voor
leerprocessen binnen organisaties. Brown en Duguid (1991) wijzen op het belang van de context
waarbinnen geleerd wordt en de relatie met kennis- en informatietransfer. Zij stellen dat
werken, leren en innoveren robuuste communities of practice vergen en verwachten positieve
synergie-effecten van een geïntegreerde benadering van werken, leren en innoveren.
Downskilling en opeenvolgende reorganisaties kunnen de vorming en het voortbestaan van
robuuste gemeenschappen bedreigen.
Een community of practice als eenheid heeft grenzen, maar het is geen geïsoleerd eiland in een
chaotische wereld. Zij wordt deels bepaald door externe betrekkingen met (de ondernemingen
van) andere gemeenschappen/netwerken en die grenzen kunnen ook worden overschreden of
juist verhard. De grenzen worden in de dagelijkse praktijk gezamenlijk vastgesteld en er wordt
over onderhandeld. Betrokkenheid, het belang van de gezamenlijke onderneming en de
ontwikkelde routines zijn belangrijke elementen bij die onderhandelingen. Juist vanwege de
onderhandelingen zijn relaties en grenzen voor buitenstaanders vaak lastig te doorgronden.
Omdat een community of practice geen geïsoleerd eiland is en kan zijn, vormt het ook een
uitgangpunt voor grensoverschrijdende verbindingen. Dat heeft tot gevolg dat er nieuwe
communities ontstaan, mensen wisselen van community en er vinden fusies plaats. De
betekenis van grenzen wordt, mede daardoor, net zo groot als de betekenis van
gemeenschappen! Het idee dat netwerken noodzakelijk zijn om innovaties te realiseren, wordt
in wetenschap en beleid enthousiast onthaald. Maar uit onderzoek naar bijvoorbeeld inter-
29