Π Ε Ρ Ι Ε ΧΟ Μ Ε ΝΑ
Π Ε Ρ Ι Ε ΧΟ Μ Ε ΝΑ
Π Ε Ρ Ι Ε ΧΟ Μ Ε ΝΑ
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Η καθημερινή ζωή των <strong>Μ</strong>ακεδονομάχων αγωνιστών 169<br />
με το χέρι απλωμένο στο ντουφέκι, οι αγωνιστές προσπαθούσαν να ηρεμήσουν<br />
όσο τους άφηναν η υπερένταση και ο φόβος από μια ξαφνική επίθεση του εχθρού.<br />
Τις λιγοστές ελεύθερες ώρες τους τις περνούσαν καθαρίζοντας τα όπλα τους που<br />
σκούριαζαν από την υγρασία ή πίνοντας καφέ και τσάι μέσα σε αυτοσχέδια τενεκεδένια<br />
κουτιά 7 . Το μπάνιο επιτρεπόταν μόνο κατά τη διάρκεια της νύχτας, όταν<br />
δεν υπήρχε κίνδυνος να τους αιφνιδιάσουν οι εχθροί. Βέβαια η καθαριότητα την<br />
ημέρα, όταν ήταν εφικτή, έκρυβε διάφορες εκπλήξεις. Σημείωνε χαρακτηριστικά<br />
στο ημερολόγιό του ο <strong>Ε</strong>υθύμιος Καούδης: Ὁ Ἰωάννης Καλογερὴς (Καλογεράκης)<br />
ἐκτίναξεν εἰς τὸν ἥλιον τὸ ὑποκάμισόν του κ’ ἐσκότωσε ἑκατὸν δέκα ψύρραις 8 .<br />
<strong>Μ</strong>ερικές φορές ο καπετάνιος έδινε μεγάλη σημασία στον καλλωπισμό των ανδρών<br />
του. <strong>Ε</strong>ίναι γνωστό για παράδειγμα ότι ο <strong>Μ</strong>ελάς επέβαλε στους άνδρες του να είναι<br />
ξυρισμένοι και κουρεμένοι για να μην τρομάζουν με την εμφάνισή τους τους κατοίκους,<br />
όπως έκανε ο <strong>Μ</strong>ήτρος Βλάχος 9 .<br />
Τις θρησκευτικές γιορτές τις τελούσαν με ιδιαίτερη λαμπρότητα και κατανυκτικότητα.<br />
<strong>Μ</strong>ετά τον εκκλησιασμό, όπου κάτι τέτοιο ήταν δυνατό, ακολουθούσε<br />
πλούσιο γλέντι, ξέσπασμα από την καθημερινή λιτότητα και τη στρατιωτική πειθαρχία<br />
10 . Τραγούδια και εμβατήρια προσέδιδαν στην όλη εκδήλωση την εθνική<br />
της διάσταση. Καθαρίζουμε λοιπὸν ἕνα μέρος ἀπὸ τὸ χιόνι καὶ ἀρχίζουμε χορὸ<br />
τρικούβερτο γράφει ο Καραβίτης για την παραμονή των ανδρών του στο Ανταρτικό.<br />
<strong>Ε</strong>ἰς τοὺς διαφόρους κύκλους τοῦ χοροῦ πιάνονται οἱ ἀντάρται καὶ μπερδεύουν<br />
τὸ χασάπικο ποὺ παίζει ἡ γκάϊντα μὲ τὸν πεντοζάλη. Τὰ ράσα τοῦ παπα-<br />
Ἀντώνη ἀνεμίζουν εἰς τὸν ἀέρα ἐκεῖ ποὺ χορεύει τὸν τσάμικο καὶ προκαλεῖ τὸν<br />
ἐνθουσιασμὸ ὅλων. Σὰν ἐθνικὸ λάβαρο ἀνυψώνεται καὶ ὅλοι τὸν ἐπευφημοῦν<br />
κραυγάζοντες Ζίβιο Γκρέκια 11 .<br />
Η απότομη αλλαγή του τρόπου ζωής, η ριζική μεταβολή του κλίματος και οι<br />
δύσκολες συνθήκες διαβίωσης επέδρασαν αρνητικά στην υγεία των αγωνιστών. Τα<br />
κρυολογήματα, η προσβολή από ψείρες και ο ελώδης πυρετός εξαντλούσαν καθημερινά<br />
τα σώματα. Όσα μάλιστα δρούσαν στην περιοχή της λίμνης των Γιαννιτσών,<br />
βρίσκονταν σε δυσχερέστερη θέση καθώς η παρουσία κουνουπιών και η υγρασία<br />
που έπεφτε ανάμεσα στις 3 μ.μ.-10 π.μ. εξαντλούσαν δραματικά τον οργανισμό<br />
τους 12 . Τὰ κουνούπια ἦταν σὰν … χελιδόνια, παρατηρούσε ο Βασίλειος Σταυρόπουλος.<br />
Τὰ νερὰ καταπράσινα, ἦταν γεμᾶτα βδέλες καὶ νεροφίδες. Νερὸ πιόσιμο<br />
δὲν εἶχε ἐκεῖ γύρω καὶ ἀναγκαζόμασταν γιὰ νὰ μὴν τριγυρνοῦμε πιὸ μακριά, νὰ<br />
πίνουμε αὐτὸ τὸ ἴδιο νερό, ἀφοῦ πρῶτα τὸ περνούσαμε μέσα ἀπὸ τὰ μαντήλια<br />
7. <strong>Ε</strong>πιστολή <strong>Μ</strong>ελά στη γυναίκα του, Βογατσικό, 14 <strong>Μ</strong>αρτίου 1904, η οποία περιέχεται στο βιβλίο<br />
της Ναταλίας <strong>Μ</strong>ελά, <strong>Π</strong>αῦλος <strong>Μ</strong>ελᾶς, Ἀθήνα 1964, σ. 231.<br />
8. Ίδρυμα <strong>Μ</strong>ουσείου <strong>Μ</strong>ακεδονικού Αγώνα (<strong>Ι</strong><strong>Μ</strong><strong>Μ</strong>Α)/Κέντρο Έρευνας <strong>Μ</strong>ακεδονικής <strong>Ι</strong>στορίας και<br />
Τεκμηρίωσης (Κ<strong>Ε</strong><strong>Μ</strong><strong>Ι</strong>Τ), Ἡμερολόγιο <strong>Ε</strong>ὐθυμίου Καούδη, 24 Σεπτεμβρίου 1904, φ. 43.<br />
9. Ἀνωνύμου, <strong>Π</strong>. <strong>Μ</strong>ελᾶς, Βιογραφία, σ. 335.<br />
10. Γεώργιος Χ. <strong>Μ</strong>όδης, «40 ἡμέραι εἰς τὰ χιόνια», <strong>Μ</strong>ακεδονικὸ Ἡμερολόγιο (1909), σ. 249.<br />
11. Καραβίτης, ό.π., σ. 181.<br />
12. Γενικό <strong>Ε</strong>πιτελείο Στρατού (Γ<strong>Ε</strong>Σ)/Διεύθυνση <strong>Ι</strong>στορίας Στρατού (Δ<strong>Ι</strong>Σ)/Αρχείο <strong>Μ</strong>ακεδονικού<br />
Αγώνα (Α<strong>Μ</strong>Α), Αρχείο 92/Α, φάκ. 2ζ, Ἐκθέσεις Β. Σταυρόπουλου, φ. 15.
Change language