Π Ε Ρ Ι Ε ΧΟ Μ Ε ΝΑ

Πρόσφυγες ἀπό τήν Ἀνατολική Ρωμυλία στήν Ἀδριανούπολη καί τό Δεδέαγατς 261
ἀποτέλεσμα ὁ Ὀργανικός Νόμος νά τεθεῖ στό περιθώριο 13 .
Οἱ Ἕλληνες ζοῦσαν κυρίως στή Φιλιππούπολη, τή Στενήμαχο, τό Καβακλή, τή
Βάρνα, τή Μεσήβρια, τήν Ἀγχίαλο, τόν Πύργο, τή Σωζόπολη καί τήν Ἀγαθούπολη,
πού πολιτικά ἀνῆκαν στούς νομούς Σόφιας, Βάρνης, Σούμλας καί Ρουχτσουκίου
τῆς κυρίως Βουλγαρίας καί στούς νομούς Φιλιππουπόλεως, Σηλύμνου (Σλίβνου),
Τατάρπαζαρτζίκ, Χάσκιοϊ (Χασκόβου) καί Πύργου τῆς Ἀνατολικῆς Ρωμυλίας 14 .
Ἦσαν μορφωμένοι καί ἀσχολοῦνταν κυρίως μέ τό ἐμπόριο, τήν ἁλιεία, τή γεωργία
καί τήν ἀμπελουργία.
Στίς ἀρχές τοῦ 20οῦ αἰώνα, σύμφωνα μέ τίς ἐπίσημες στατιστικές, στούς νομούς
Σόφιας ζοῦσαν 687 Ἕλληνες, στούς νομούς Βάρνης, Σούμλας καί Ρουχτσουκίου
16.029, ἐνῶ στούς νομούς Φιλιππουπόλεως, Σηλύμνου, Τατάρπαζαρτζίκ, Χασκόβου
43.680 καί Πύργου 21.527, δηλαδή συνολικά 81.923 Ἕλληνες. Στόν ἀριθμό αὐτό δέν
συμπεριλαμβάνονταν οἱ Ἕλληνες πού ἐκβουλγαρίστηκαν, οἱ ὁποῖοι ὑπολογίζονταν
ἀπό 12.000 ἕως 15.000 περίπου, καθώς καί αὐτοί πού ζοῦσαν σποραδικά στούς
λοιπούς νομούς πού δέν ἀποτελοῦσαν αὐτοτελή κοινότητα καί ὁ ἀριθμός τους
ἀνέρχονταν περίπου στούς 5.000. Ἀπό αὐτούς οἱ 8.090 Ἕλληνες εἶχαν ἑλληνική
ὑπηκοότητα, οἱ 100 περίπου ὀθωμανική ἤ ξένες καί οἱ ὑπόλοιποι βουλγαρική 15 . Τό
Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο σέ ἐπίσημα ἔγγραφά του ἀναφέρει ὅτι ζοῦσαν περίπου
100.000 Ἕλληνες 16 . Ο Giovanni Amadori-Virgili, τό 1908, σημειώνει ὅτι οἱ Ἕλληνες
ἀριθμοῦσαν περίπου 150.000 ἄτομα 17 .
Ὑπό τήν πνευματική δικαιοδοσία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἀνῆκαν
στή Βουλγαρία καί τήν Ἀνατολική Ρωμυλία οἱ ἑλληνικές μητροπόλεις: Φιλιππουπόλεως,
Βάρνης, Μεσημβρίας, Ἀγχιάλου καί Σωζοαγαθουπόλεως 18 . Τό εὐρωπαϊκό
Γούναρη, «Οἱ ἑλληνοβουλγαρικοί ἀνταγωνισμοί μέσα ἀπό τίς ἀνταποκρίσεις “Φάρου τῆς Μακεδονίας”
(Φθινόπωρο 1885)», Μακεδονικά 23 (1983) 158-160.
13. Σ. Σφέτας, «Οἱ ἀνθελληνικοί διωγμοί στήν Ἀνατολική Ρωμυλία κατά τό ἔτος 1906 στά πλαίσια
τῆς βουλγαρικῆς κρατικῆς πολιτικῆς», Βαλκανικά Σύμμεικτα 5-6 (1993-1994) 78.
14. Κ. Δ., «Εὐγλωττία ἀριθμῶν», Ἐκκλησιαστική Ἀλήθεια 30 (1906) 409.
15. Ὅ.π., σσ. 409-410.
16. Ὅ.π., σ. 396.
17. Giovanni Amadori-Virgili, La questione rumeliota e la politica italiana, Bitondo 1908, σ. 802.
18. Βλ. Κωνσταντίνου Παπαϊωαννίδου, Ἱστορία τῆς ἐν Πόντῳ Ἀπολλωνίας-Σωζοπόλεως· ἀπὸ
τῆς ἱδρύσεώς της μέχρι σήμερον, Θεσσαλονίκη 1933· τοῦ ἰδίου, «Γεωγραφικὴ περιγραφὴ Σωζοπόλεως
Βορείου Θράκης», Θρακικά 1 (1928) 318-325· τοῦ ἰδίου, «Ἡ Σωζόπολις κατὰ τὴν ἑλληνικὴν
ἐπανάστασιν», Θρακικά παράρτημα 3 (1931) 49-52· τοῦ ἰδίου, «Λαογραφικὰ Σωζοπόλεως», Θρακικά
19 (1944) 268-298· Κ. Κωνσταντινίδου, «Ἡ Ἀπολλωνία-Σωζόπολις νῦν καλούμενη», Θρακικά 3 (1932)
150-171· Μ. Κωνσταντινίδου, «Ἡ Σωζούπολις ὡς ἐπισκοπῆ καὶ μητρόπολις», Ἀρχεῖον τοῦ Θρακικοῦ
Λαογραφικοῦ καὶ Γλωσσικοῦ Θησαυροῦ 6 (1939-1940) 24· Β. Βαφειάδου, «Ἐνδιαφέρουσες σελίδες
τῆς Ἱστορίας τῆς Σωζοπόλεως», Θρακικά 3 (1980-1981) 12-41· Ἐμμανουήλ Παπαθεοδώρου, Μέτρες,
Σωζούπολη, Γέφυρα, Γέφυρα 1991· Κ. Σταλίδης, «Ὁ “Κῶδιξ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Σωζοπόλεως”
Σωζόπολις 1904 ἕως 1906», Πρακτικά ΙΗ΄ Πανελλήνιου Ἱστορικοῦ Συνεδρίου (31 Μαΐου-1 Ἰουνίου
1997), Θεσσαλονίκη 1998, σσ. 273-296. Γιά τήν Ἀγαθούπολη βλ. Α. Γερμίδης, «Χαμένες ἑλληνικὲς
ἑστίες τῆς Ἀνατολικῆς Ρωμυλίας· ἡ Ἀγαθούπολη καὶ ἡ περιοχή της», Θρακικά 46 (1972-1973) 289-
310· Π. Γ. Χατζηγεωργίου, «Ἡ Ἀγαθούπολις τῆς Βορειοανατολικῆς Θράκης», Ἀρχεῖον τοῦ Θρακικοῦ
Λαογραφικοῦ καὶ Γλωσσικοῦ Θησαυροῦ 29 (1963) 337-394.